SELHADDÎN KAYA'NIN SÎYASÎ VE AYDIN KÎMLÎGÎ ÜZERÎNE

           
                   SELHADDÎN KAYA'NIN SÎYASÎ VE AYDIN KÎMLÎGÎ ÜZERÎNE

Selhaddin Kaya yı benim açımdan yaşam öyküsünü yazmak ve anlatmak inanız ki ! bir kaç makaleye sığmaz. Bundan dolayı onu ancak 2,3 bölümle size tanıtabilirim. Ilk bölümde onun siyasi ve aydın kimligini biraz açmak istiyorum.

Selhaddin Kaya Bingöl Miyalun (Gökdere) köyünde 1943'de dünya'ya gelir. Îlk okulu köyünde orta ve Lise'yi Çolig merkezde basarıyla bitirir. Okuldaki başarısından dolayı Üniversiteyi okumak ister. Ama önünde babası engeldir. Ben oğlumu Üniversiteye göndermiyecegim inadıyla karşı karşıya gelir. Ankara ya giderse oğlumu kaybederim, o yüzden onu SÎÎRT / TÎLLO 'ya gönderip,medrese okuyup,din alimi olmasını ister. Annesi bu fikire karşı çıkar,üniversitede okumasından yanadır. Çünkü kız kardeşinin çocukları o dönemde Diyarbakırda okudukları için ,oda bu bilinçle oğlunun okumasi için çabalar. Diyarbakırdaki teyzesi çocuklarından merhum Ürolog Dr.Ekrem Ersözü sanırım herkes tanır.

1960 lı yılların başında Şeyh Said Efendinin kardeşi Şeyh Tahir,aynı zamanda 1925 hareketinin önder kadrolarındandır. Ve Selhaddin Kaya'nın ailesine olan dostluklarından dolayı babasına misafir olur. Şeyh Tahir ile babası ve annesi arasında Selhaddin Kaya için şu tartışma geçer.

Bu olayı Selhaddin Kaya ya atfen aktarıyorum.

Annem Şeyh Tahir'in huzuruna çıkar ve derki ! Efendi benim oğlum Liseyi birtirmiş üniversiteye gitmek istiyor.
Beyim M.Ali karşı çıkiyor, ve diyiyorki ! Ben oğlumu SÎÎRT/TÎLLOYA medrese egtimi için göndereceğim.
Şeyh Tahir efendi cok zeki ,tarih bilinci felsefik yorumları ile bölgede adetta bir halk aydınlamacısı dır. Şeyh Saidin katibi Liceli Fehmi Fırat onun için zeka taşkınıdır tesbitinde bulunmuştu.
Babama döner ve derki ! M.Ali bizim hocalara,Şeyhlere,Hacılara ihtiyacımız yoktur. Biz Kürdlerin okuyan,aydın ve bilim adamları,siyasetçi ve diplomatlara ihtiyacimız vardır. Ve babamı ikna ederek üniversiteye gitmemi sağlar. Selhaddin Kaya 1963 yılında Ankara Ticari Ilimler Akademisine kaydını yaptırır. 1967 yılında okulunu bitirip, Dış işleri bakanlığında uzman (idari ateşe) statüsünde göreve başlar.

****************
Selhaddin Kaya , ilkin Ankara da bakanlık emrinde göreve başlar. Îlk dış görev yeri Bağdat Türk büyük elciliğinde idari ataşedir. 1970 /1971 yıllarda Bağdata görevdeyken defalarca Güney Kurdistanı ziyaret eder. Sonraki dönemide bu defa Îsrail'de 4 yıl diplomat olarak çalışır. Güney Kurdistandaki Molla Mustafa Barzaninin hareketini ilgiyle takip ediyor.  Bu hareketi ilgiyle takip etmesinin alt yapısını daha Ankarada üniversitedeyken Kürd şehidi hemşerisi Said Elçi'den etkilendiğini söyleyebilirim.

Selhaddin Kaya'ya atfen aşağıdaki anekdotu sizinle paylaşmak isterim.

Said Elçi, Ankarada sık sık biz ögrencilerin takıldığı kahveye gelirdi. Bir  defasinda Bingöle tatilden dolayı ailemi ziyarete gidiyordum. Said Elçi bana dediki ! Selhaddin sana bir koli kitap vereceğim Bingöle götürüp, bir dönem  Bingöl Belediye başkanlıgını yapan Musyanlı ögretmen  Sıdkı Börü ye vereceksin. Sıdki Börü Avukat Said Bozgan o dönem Said Elçiye yakın KDP hareketine sempati duyuyorlardı. Kolideki kitaplar Kürdçe alfabe ve Kürdçe gramer kitaplarıydı. Ve ben bu kitap kolisini götürüp, teslim ettim. Said Elçinin 1971 yılındaki şehadetiyle Said Bozgan ve Sıdkı Börü o dönemde bence tahmin edilen ve bilinen nedenlerden dolayı ( U ) dönüşü yaparak Kürd ulusal davasından  uzaklaştılar. Hatta Sıdki Börü babamın bacanağı olduğu ve yakinen tanıdığım için,sonraki dönemlerde Türkçü fikirler savunmaya başladı.

*******************

Kürd aydın ve siyasetçisi T-KDP'li Bayram Ayaz Selhaddin Kaya nın vefatı nedeniyle onun hakkındaki değerlendirmesini sizinle paylaşıyorum.

Selhadin Agabeyi, isim ve etkili bir Kürd şahsiyeti diye, ilk olarak merhum Av. Şerafettin Elçi’den öğrenmiştim. Rahmetli kekê Şerafettin, O’nu bize (bana ve rahmetli kekê Hemreş Reşo’ya, “Sait Elçi’den sonra Bingöl’den tanıdığım ve güven duyduğum ikinci değerli insan, bilgili, iyi bir diplomat, Kürdlerin kadrini bilmesi gereken bir şahsiyet” diye övünçle anlatmıştı. Selahadin Ağabeyle ilgili bilincime yerleşen resim buydu. Benzer değerlendirmeleri sonradan başka dostlardan da dinledim.
Bir keresinde Almanya’ya geldiğinde Selhadin Ağabeyi yüz yüze tanıdım. Köln’de Yaşar Kaya’yla birlikte ortak sohbet etme, O’nu dinleme fırsatım oldu. Sonradan O’nu hep izledim. Ne yazık ki, son yıllarda boğaz kanseri hastalığı O’nu hayli yordu ve uğraştırdı.

************************

Bagdat ve Telavivde görev yaptigi icin ortadoğu ve Kürd politakası konusunda uzman ve kendisine özgü fikirleri olan çok yönlü ve donanımlı bir Kürd diplomat ve siyasetçisiydi. 1970-71 yıllarında Bağdata diplomat olduğu dönemlerde ,halen Isveçte yaşayan Beritanli mamoste ŞOREŞ (Sorgucu) bana gecen yıl bir anekdot aktardı. Önemli ve değerli buldugum için sizinle paylaşmak istiyorum. 

Dr.Şivan (Said Kirmızıtoprak) ve arkadaşları  Güney Kurdistana gidip kamp kurarlar. Bu kamptaki arkadaşlarından biride  halen Isveçte yaşayan REŞO ZÎLAN dır. REŞO Zilan birgün bana Selhaddin Kaya ile ilgili bir anekdotunu aktardı. Ve dediki ! Said Elçi kampta Dr.Şivan tarafından tasfiye edildikten  sonra,Dr Şivan'da KDP tarafından götürülüp yargılanarak öldürlür. Ve kurdukları kamp KDP tarafından dağıtılır. O dönem kamptaki Kürd devrimcileri ülkede yaşam koşulları olmadığı için Awrupa ülkelerine çıkmak isterler. Reşo Zilan ve bir kaç arkadaşı ile Bağdata giderler. Selhattin Kaya yı tanıdıkları için kendisini ziyaret eder ve Awrupaya çıkmak isterler. Reşo Zilan ve arkadaşlarına Selhaddin Kaya elinden geldigince sahip çıkıp, bürokratik konularda onlara yardım edip,yurtdışına çıkmalarını sağlar.

***************
Selhaddin Kaya Bağdat-Israil ataşeliğinden sonra 1970 li yılların sonunda Londra'da ateşe olur.Londrada görev yaptığı dönemlerde Kürd sığınmacı ve işçilerine çok yardımı olmuştur.Selhaddin Kaya diplomat olarak görev yaptığı dönemlerde Bingöl Sancak/mezracık köyünden Seyda Molla Said Başbaydar ın 3,4 cocuguna Ingilterede bürokratik konularda epeyce yardımcı olur. Molla Said her Bingöle geldiğinde Selhaddin Kaya yı ziyaret ederdi. Bende bu ziyaretlerden dolayı onunla ve çocuklarıyla uzun süredir dostluğumuz ailece oluştu.
Molla Said Kürd edebiyatı,Ehmede Xane ,Cigerxun ve Melleye Cizirinin divanlarını okuyan bilgin bir insandı. Bazen Selhaddin Kaya ile din felsefe üzerine tartışırlardı. Molla Said hep derdi ! Bu Selhaddini biliyorsun niye çok seviyorum. Çok bilgili dini ve felsefeyi çok iyi biliyor ve bir çok şeyde ondan öğreniyorum,derdi.

**********

1978 yılında Şeyh Said Efendinin oğlu şekere bağlı olarak kalp sorunu yaşar. Ingiltereye tedavi edilmek icin götürülüp , yatırılır. Refakatinde büyük oğlu Mehmet Said Fırat ve yeğeni Kürd siyasetçi Abdulmelik Fırata vardır. Londrada elçilikteki tüm bürokratik resmi işlemlerini Selhaddin Kaya takip eder. Hastahane sonrası Şeyh Selhaddin efendi'yi,kendi evinde misafir de eder.

Selhaddin Kaya'nın Şeyh Selhaddin efendiyle ilgilenmesi o dönemlerde Türk basınınada yansır.12 Eylül 1980 faşist cunta darbesiyle görevinden alınıp, Ve gelip memleketine yerleşir.

Ali Said Fırat ın gönderdiği fotoğrafta Selhaddin Kaya'nın evinde çekilir. Fotodaki sağ başta yaşlı ve hasta olan Şeyh Selhaddin efendi,ortadaki kişi Selhaddin Kaya nın kaynı mühendis Ibrahim Aybek ve sağ baştaki Şeyh Selhaddin efendinin büyük oğlu Mehmet Sait Fıratır. Şeyh Selhaddin efendi 1979 yılında vefat ettiğinde torunu Ali Sait Fırat ın bana şifai aktardığı bilgide, Selhattin Kaya ŞUŞAR/Tekmana taziye ye geldiğini ve ailece bir iki gecede misafir etiklerinide söyledi.

Selhaddin Kaya , bu aileyle özellikle Abdulmelik Fıratla geçmişe dayalı bu dostlukları son dönemlere kadar devam etti. Abdulmelik Fırat Bingöle her geldiğinde Selhattin Kaya'yı mutlaka ziyaret ederdi. Abdulmelik Fıratın partlileşmeden evvel  Hak ve özgürlükler insiyatifi kurmuştular. Bu oluşumun bir dönemde Selhattin Kaya sözcülüğünü yapttı.Awrupaya 2000 li yılların başında gelip,konferanlar verdi.  Selhaddin Kaya daha sonra inisiyatiften haklı gerekçelerini Abdulmelik Fırata aktararak ayrılır. Bu gerekçeleri merhum Abdulmelik Firat Almanya ya 2004 yılında bir gece misafirim olmuştu. Ben kendisine Selhaddin Kaya nin ayrılma gerekçesini sormuştum ? bana kısaca anlatmıştı. Illerki dönemde gerek duyulursa bu bilgileride sizinle paylaşırım.

            1978 Londra'da Selhaddin Kayanın evi, sol başta Şeyh Selhaddin Fırat, ortadaki
             Selhaddin Kaya'nın kaynı Ibrahim Aybek,sağ başta Şeyh Selhaddinin oğlu
             Mehmet Sait Fırat




Selhaddin Kaya'nın vefat ettigi gün değerli arkadaşım  ve hemşerim Avukat Hüseyin Turhallı beni aradı. Hüseyin 1988-89 da Bingölde avukatı,ve Selhattin Kaya yı yakinen tanıyordu.   Selhattin Kaya nın seçimi kazandığı gün yapılan bazı itirazlara müdahil olmak için Il Secim Kurulunda beraber sabahladık. Hüseyin bana dediki ! Selhaddin Kaya dik duruşu ve cesaretiyle  mutlaka yeni kuşaklar tanınması için yazılmalıdir. Bu görevde yakinen tanıdığın ve (5) yıl yakınında çalıştığın için sana düşüyor.


Selhattin Kaya , Kürd siyasi oluşumları, değerleri ve çevreleriyle iyi dostluk ve ilşki içinde bir yaşamı vardı. Vefatında sosyal medyada verilen taziye mesajları olsun kendisini yakinen taniyan çevreler siyasi şahsiyetler olsun övgüyle bahs ettiklerine şahidiz. Önümüzdeki günlerde Çoligde Belediye reisligi dönemi,yaptığı başarılı hizmetler, dik duruşu ve kendine özgü fikirleri olan bu cesur ve güzel insanı anlatmaya devam edeceğim.

Saygı ve selamlarımla



Orhan Zuexpayıc