 |
Foto: Şeyh Said Efendinin katibi (Liceli Fehmi Bilal Fırat) |
Türk mitolojisinde , Bozkurt veya Kurd kutsaldır.
Arap Tarihçisi Mesudi'nin ifadesine göre
" Türkleri diğer uluslardan ayıran en önemli karekteristik varlık Kurtur. "
Kürd edebiyat ve sannatında ençok figür olarak seçilen , iki Kurt masalını (Fabl)
sizinle paylaşmak istiyorum.
Fabl kelimesinin etimolojsi Latince de (Fabula) dan gelmektedir.
Latin dilinin etkisinde olan Fransız dilinde de fable olarak bilinir.
Türkçede ise bu kelime kök 'etimoloji" olarak Latincedeki ifadeside fabl olarak yazılır.
Fablın edebiyat ve sannataki karşılığı,
kişileri çoğunlukla hayvanlardan seçilen,
sonunda bir yaşam dersi ortaya koyan, genellikle koşuk biçiminde yazılmış öykü olarak tarif edilir.
Fabl , bazen güldüren,bazen düşündüren insanlara ait bir özeliğin insan dışında bir varlığa verilmesidir.Fabların kahramanları genellikle hayvanlardır.
Ama bu hayvanlar insanlar gibi düşünür, konuşur ve insanlar gibi davranır.
Fransız Edebiyatı’ndan La Fontaine, fabl akiminin en önemli sannatçısıdır.
Sanatını icra ederken
Sık sık bahsettiği hayvanlar aslan, kurt, tilki, eşek ve horozdur.
La Fontaine, anlatmaya çalıştığı veya felsefik bakış açısı
" insanlara kötüyü göstererek iyinin ne olduğunu anlatmaya çalışmaktır "
Kürtlerde fabl ,
geçmişe ait yazılı kültürün oluşamaması ve nesilden nesile aktarımlarla bugüne taşınan Kürt edebıyatında, anlatımların kolaylığı ve akılda kalıcılığı bakımından fablar önemli bir yerde duruyor.
Kürd edebıyatında fabl gelenegi etkisinde kalan ,
Şeyh Said efendinin katibi Liceli Fehmi Bilalın son dönemindeki şiir ve anlatımları ,
Özellikle "Giliya Daran" Ağaçların söyleşmesi şiiri felsefik ve sosyolojik bilimi açısından dikkatimi en çok çeken eserdir.
Yine medrese kökenli Kürd siyasetçi ve seydasi Îshak Tepe ,
Annesinden ve divanlardan aklında kalan (Fabl)söylence ve masalları "Apê Kal" ve "Mışk û Kêzık" adlı kitaplarda bir araya getirmiştir.
Bunun dışında , Kürd siyasetçi ve Ru-Spi si merhum Abdulmelik Fıratın fabl şeklinde Israiliyet hikayelerinden Hz Musa ile ilgili Kurt masalı,
Kürd siyaseti ve sosyolojisi açısından önemli mesajlar içermektedir.
Bu makalemde , iki masalı (Fabl) sizinle paylaşmak istiyorum.
1) - ÎSHAK TEPE NÎN FABL ŞEKLÎNDEKÎ MASALI ?
ÎSHAK TEPE
( Kürd siyasetçi ve din adamı "Seyda )
Yavru kurt koyun sürüsünü görünce annesine sorar ?
Anne bunlar neden bu kadar çoklar?
Annesi de "Evet yavrum çoklar" der.
Peki bunlar yılda ne kadar yavru yapar,
diye sorar ?bu kez de yavru kurt.
Annesi, ? "Bazen bir bazen de iki" der.
"Peki sen yılda ne kadar yavru yaparsın?".
"Beş, altı bazen yedi" der annesi.
Yavru kurtun kafası karışır.
"Peki onlar neden çoklar ben neden yalnızım?"
Annesi iç çekerek cevap verir,
"Yavrum" der ?
"Bende bu açgözlülük ve kindarlık var oldukça sen bile bana çok gelirsin.
" Kürt fablarını derleyerek Kürtçe edebiyat kitaplığına kazandıran İshak Tepe'ye göre hikâyede anlatılan aslında insandır.
Koyun masumiyeti, kurt açgözlülüğü temsil eder.
"Sürekli bir egemenlik altında kalan Kürtler kendilerini anlatamamışlardır.
Kederlerini, sevinçlerini kısacası kendi hallerini soyutlayarak,
çoğunlukla da hayvanları konuşturarak ifade etmeye çalışmışlardır."
2) ABDULMELIK FIRATIN AKTARDIGI FABL (HAYVAN MASALI)
İsrailiyat hikayelerinden Hz. Musa ile ilgili bir kurt masali,
Hz. Musa bir gün bir çölde Allah'a ibadet ve kulluk görevini ifa ederken bir kurdun kendisine doğru geldiğini görünce;
içinden "Allah'ım, benim eşeğime ihtiyacım var,
kurdu ıslah etki, benim eşeğimi yemesin.
ibadetini ettikten sonra eşşeğine yönelmiş,
bir de ne görsün eşeğin yuları kurdun boynuna dolanmış ve kurt boğularak ölmüş.
Hz. Musa o anda içinden diyor ki !
"Allah'ım ben senden kurdun ölmesini değil,
ıslah olmasını niyaz etmiştim".
Kulağına ilahi bir ses geliyor;
"Onun yaratıcısı benim, kurdun ıslahı ancak böyle olur"
Abdulmelik Fırat, devamla
İşte ben bu hikayeyi anlatınca dedim ki !
Hz. Musa bir gün bir çölde Allah'a ibadet ve kulluk görevini ifa ederken bir kurdun kendisine doğru geldiğini görünce;
içinden "Allah'ım, benim eşeğime ihtiyacım var,
kurdu ıslah etki, benim eşeğimi yemesin.
ibadetini ettikten sonra eşşeğine yönelmiş,
bir de ne görsün eşeğin yuları kurdun boynuna dolanmış ve kurt boğularak ölmüş.
Hz. Musa o anda içinden diyor ki !
"Allah'ım ben senden kurdun ölmesini değil,
ıslah olmasını niyaz etmiştim".
Kulağına ilahi bir ses geliyor;
"Onun yaratıcısı benim, kurdun ıslahı ancak böyle olur"
Abdulmelik Fırat, devamla
İşte ben bu hikayeyi anlatınca dedim ki !
"Kurda özenen insanlarla nasıl anlaşırsınız; ya o sizi öldürecek ya da siz onu öldürmelisiniz"
Bir insan da Allah korkusu veya kuldan utanma duygusu yoksa, o insan kurttan daha beter olur.İşte söylediklerim bunlar.
Son söz olarak,
Liceli Fehmi Bilalın "Ağaçların söyleşmesi" fabl şeklindeki şiirinden bir dörtlükle bitireyim."Kimilerimiz haramzadedir.
Kimilerinin nankör evlatları var,
Kürtler düşmanlarıyla el ele tutuşup onlara destek oldukça,
Boyunduruk altında, çaresiz ve zavallı kalacaklardır."
Kimliğini,aslını inkar eden birbirine tezat hem türkçü,hem ülkücü hem zazacı kisvesiyle kendini kandıran zavalılara bu yazıyı ithaf ediyorum.
Selamlarımla ,
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder