BÎR FOTOĞRAFIN HÎKAYESÎ; VE DÜŞÜNDÜRDÜKLERÎ ?

 Sadiye Telhanın kızı Ayten Ademci'nin 1942 yılında SIVAS cezaevinde çekilen fotoğrafı,arkada duran jandarma





  BÎR FOTOĞRAFIN HÎKAYESÎ; VE DÜŞÜNDÜRDÜKLERÎ ?





Bu fotoğrafı Zekai Ademcinin sosyal medya sayfasından aldım.
Bu fotoğrafı bir yakını görünce soruyor?
Zekai fotoğraftaki kimdir?
Annemin 1942 yılında SIVAS'ta çektiği çocukluk fotoğrafı,der.
Vah,...be Vah....  diye içerlendi ,
bu içerlenme boşuna değildi ve  çokta dikkatimi çekti.
Çünkü fotoğrafın hüzünlü hikayesini biliyordum.
Vah....be ...Vah söyleyen kişide bu acıları yaşıyan bir aileden geliyordu.
Acıyı his edebilen,ama hep kendisinde sakladığını bildiğim, (OSMAN TIMUR) kişiydi.
Bende bu hüzünlü hikayeyi yıllar önce yazdığım için,
bu fotoğrafıda görünce çok duygulandım.
Ve size bu olayı kısada olsa fotoğrafa bakarak bir hikayesini yazmak istedim.
Bu fotoğraftaki küçük kız Sadiye Talha'nın kızı Ayten Ademci ,
büyük ihtimale babasını cezaevi ziyareti esnasında çekilmiştir.
Çünkü, fotoğrafın arkasında Jandarma bereli bir askerin omuzunda asılı tüfeğinden dolayı,
bu kanıya varıyorum.


Derler ya ! fotoğraflar yalan söylemez.
 O dönemin küçük kızı (Ayten) in  o masumane fotoğrafı ,
babasının zindanda olduğu veya idam edildiği döneme tekabül ediyor.
Ailesinin çekmiş olduğu bu fotoğraftaki
Babası zindanda, 4,5 yaşındaki bir çocuğun psikolojisi ve ruh sağlığında çok ciddi bozulmalar net bir sekilde yansıtılmaktadır.
Toplumlar artık sayfalar dolusu yazı veya kitap yerine,
bir fotoğrafla bir çok duyguyu bir arada yaşayabiliyorlar.


Ayten Xanım ,Kürd direnişçisi, Cibranlı Sadiye Telhan'ın en kücük kızıdır.
Babası, 1925 Şeyh Said hareketi,
gerekse Xoybun cemiyetinin örgütsel bilgi ve değerlerini yaymak ve propagandasını yapmaktan dolayı 1930'lu yılların başında tutuklanır.
Eşi Cemile xanım,Sadiye Telhanın cezaevinde kaldıgı süreçte ,
küçük kızı Aytenle beraber evini Sıvas iline taşır.
Sadine Talha, Erzurum ,Ankara nihayetinde Sivas Ağır ceza mahkemesinde yargılanır.
Idam cezasına çaptırılır,
fakat cezası müebbet hapis cezasına çevriliyor.
Bu arada çıkan af kanunu ,
tutukluluk durumu dikkate alınarak hafta sonları Sıvasta dışarı çıkmasınada izin veriliyor.
Iste ne olduysa ondan sonra olur.

           Sadiye Talhanın Idam kararı nın, Resmi Gazetede yayınlanması 

                     ( Altaki Resim)

Sadiye Telho'nun Amcazadeler solda Ahmet Kılıçoğlu,sağdaki Ahmet Sever (Cibranlı Xalit )bey'in kardeşi ile Xoybun cemiyeti sürecinde çektikleri fotoğraf, Vate dergisinde idam ve mahkme kararıyla ilgili tüm detaylar burada yazılıdır.





Kürd Îsmet Înönü (sağır ismet-Ismet Kerr) 1942 yılının Haziran ayının 13,14 ünde Sıvas cezaevini ziyaret eder.

Sadiye Talhanın üzerinde Şal u Şapık Kürd ulusal giysileri ile onun dikkatini çeker.

Cezaevi görevlilerine kim olduğunu sorar?
Kimliğinde, Cibranlı Halit Beyin akrabası olduğunu öğrenince ;
ilgililere " Asın bu iti" diye talimatı verir.
Inönün talimatı TBMM kararıyla 16 Haziran 1942 Sadine Talha şehadette ulaşır.

Ayten hanımın oğlu Zekai annesine atfen idam öncesi aktardığı kısa bilgileri sizinle paylaşayım.

 Babamın idam kararı netleşince ,eşi Cemile hanıma haber verilerek son defa iki kızıyla beraber Sadin Ağa ile görüşüne izin verilir. Cemile hanım cezaevine çocuklarıyla gider. Ayten hanım o dönemde 5,6 yaşlarında bir çocuk  ve ablasıda biraz daha büyüktür. Ayten hanım babasının ablasıyla beraber bizi kucağına aldığını ve hıç indirmediğini ? veda zamanı geldiğinde bizleri defalarca ...yanaklarından öptüğünü hatırlıyorum,dedi. Daha evvelki ziyaretlerinde babamın bir defa bizi öptüğünüde hatırlıyorum. 

Nereden bileyimki  ! babamın birkaç defa bizi  öpmesi artık son görüşmemiz alacaktı ? 

                         ******************************



Sadiye Talha ile ilgili bundan 8,9 yıl evvel yaşam hikayesini yazdım ve blogumda asılıdır.
Bu konuda Seyitxan Kurıj'da benden 2 yıl sonra "Tanıkların diliyle Şeyh Said hareketi " ,kitabında torunuyla yaptığı röportajda detaylı bilgileri aktarır.
merak edenler bu iki kaynağı okuyabilirler.

Son söz,

Kürd coğrafyasında ,

1925 hareketinden sonra Çolig cografyasında birçok katliam,ve köy yakmalar hep anlatılır durulur,  Ama çok sınırlı fotoğraflar özellikle devletin gazeteci ve sanatçısı (fotoğrafçı) tarafından çekilenler elimizde vardır.
 Iste bunlardan biride o dönemin çocuğu (AYTEN Ademci) kızımızın ailesi tarafından saklanan fotoğrafıdır.
 Ben bu fotoğrafı gördüğümde yazmasaydım......Inanki kendimi suçlu his ederdim.
 Bu yaşanmışlıkların ,bu coğrafyanın kaderi olamamsı dileğiyle,

Orhan Zuexpayıc