Züvyerli Şahin.

Şêx Şerîf û Yadî Begûn verî xo dabi Xarpêt,
Yın dıma Guevdereyic, Azic û Çolîgicî bî,
Lez dest na Palî ser la deşticî bêbext veciyaybî,
Şahîn Cındûn hêrs bıbı, vatên "Ewro cenetî kirdûn kîştîşî deşticûn o".
Yukarıdaki zazaca şiirimde de Şahin El Cındun'un ihanete reaksiyon, bir sözünü hatırlattım.
-Bu sözün öyküsünü kısaca hatırlatayım.
-Yıl 1990,91 yılı olsa gerek. Belediyede beraber çalıştıgım rahmete giden yaşlı bir dost ve yakınım olan Abdulhalim Ersöz amca vardı.
- Birgün dairede odama geldi, yanılmıyorsam o dönemde 2000 Doğru dergisini okuyordum.
- Dergide Kürd milletvekileriyle mecliste etnik kökenleri hakkında anket yapılmış, içlerinde Palu'lu Şeyh Alirıza Septioğlu ,yine Palu/Oxçiyan köyünden o dönemde ANAP mebusu Dr .Nizameddin Özdoğan'da aklıma ilk gelenlerdendi.(Oxçiyan köyü yakın dönemdeki Elazığ/Palu depreminin merkez üssü olan köy)
-Ankete Kürd olup, olmadıkları sorulmuş, Ali Rıza Septioğlu Kürd olduğunu söylemekle beraber kurmanci, zazaca, arapça ve az da olsa farsça bildiğini söylemişti.
-Nizameddin Özdoğan ise Türk oğlu Türk olduğunu yazmıştı. Gençliği ülkücü olmakla beraber Erzurumda, Tıp Fakültesi'nde okurken, yakinen tanıyan hemşerilerim vardır.
- Abdulhalim amcaya dedimki ! Nizameddin Özdoğan'ı tanıyormusun?
- Abdulhalim amca babasının ismi Dursun olduğunu, Kürd giysisi olan şalvar giydiğini, kelime türkçe bilmediğini ve zazaca konuştuğunu söyledi. Anlaşılan,Abdulhalim amca aileyi yakinen tanıyordu.
-Abdulhalim amca devamla ve hayıflanarak dediki ? Bizim köyde Şahin El Cındun'un tarihi bir sözü varki hiç unutmam.
- Hangi Kürd-ki cennete gitmek istiyorsa gitsin Palu'nun deşt "Ova" köyünden iki kişi vursun cennetlik olur.
Hiç Türk askeri öldürmeye savaşmaya, dağda kalmaya gerek yoktur.
- Şeyh Said hareketinde Şeyh Şerif'e bağlı direnişçilere Palu'nun ova köyleri katılmamıştır.
- Şahin El Cındun'da hareketin bastırilmasından sonra ova köylüleri tarafından çatışmada yakalanarak Türk devletine teslim edilir.Palu ve Elazığ'da cezaevi süreci yaşar.
- Zazaca şiirimde o yüzden söylüyorum ya..
- Şahîn Cındûn hêrs bıbı, vatên "Ewro cenetî kirdûn, kîştîşî deşticûn o". Türkçesi; Şahin Şeyh Said hareketinde küsmüştü. Bugün Kürdlerin cennete gitmesinin yolu, ovadaki işbirlikçi ve ihanetçlerin vurulmasından geçer.


- Abdulhalim amca ile asi Şahin aynı köyden yakın akrabaydılar.
- Şahin El Cındun, Abdulhalim Ersöz'ün dayılarıyla beraber Şeyh Said hareketinde savaşmıslardı.
- Abdulhalim'in öz dayısı Dr.Sıraç Bilgin'in babası Abdulhamid Efendidir. Bu aileden Şeyh Şerif hareketin
Xarpet cephe komutanı ve sorumlusuydu.Kardeşi Şeyh Hüsen'de hareketin komutanlarındandı.
- Şahin harekete ağırlıklı olarak Şeyh Hüsen'in gurubunda yer aldığı söylenir.
- Abdulhalim amca iyi bir Kürd yurtseveriydi. Çünkü Seyh Said hareketinin başladığı 1925 yılında doğmuştu.Sohbetlerine yakinen tanık biriyim.
- Dayıları ve kayın babası kısacası ailece hareketin içinde yer almış biriydi.
- Kayınbabasi Demirci Ibrahim "Yib olun",dayısı Abdulhamid Bilgin Suriye sürgün mağdurlarıydı.
- Abdulhalim ismi gibi halim bir kişi olmakla beraber, dayısının 1950'li yılların başında dayısı Abdulhamid Bilgin sürgünün dönüşü için Suriye'ye gitmişti.
- Şahin El Cındun'u anlatırken Abdulhalim Ersöz'le olan baglantısını kısaca hatırlattım.

“Direnişi seçenler ve bu dünyada değerlerine sahip çıkanlar ve onurluca savaşanlar; kendilerine saygı uyandırılacak derecede, yüce bir yaşama sahiptirler. Ve yine başı dik, inandığı dava uğruna ölüm sehpasına doğru yürüyenler, hiçbir zaman kaybetmezler...” Seyyid Rıza, Şeyh Said, Leyla Kasımlar, Şahin El Cındunlar kazananlardır.
- İşte bu sözlere laik bir şahsiyetir, Züvyerli Şahin'in öyküsü..
- O yüzden anlatmaya çalışacağım, şu iyi bilinmeliki, kişinin kendi tarihini ,değerlerini,isimsiz kahramanlarını öğrenmesi ve tanıması, aynı zamanda kişinin kendini tanıması ve özüne dönmesi-ulaşması anlamını taşımaktadır.
- Çolig ve çevresinden yazmaya çalıştığım değerlerin espirisi de bir Afrika atasözünü hatırıma getirdi.
"Aslanlar kendi tarihlerini yazmadıkça, avcılık hikâyeleri, daima Avcıları över." der .

- Şeyh Said hareketinin canlı tanığı ve sanığıdır ,Şahin El Cındun.Ismine yakışan ve hakeden bir mizaca sahipti.
- Halk arasında "asi Şako,Kör Şahin" ve ençok bilinen adıylada Şahin El Cındun olarak anılır.
- Memleketimde Kürdlük vadisinde iz bırakan, ismi gibi asi ve bir o kadarda asil yürekli bir direnişçiydi.
- Son çeyrek yüzyılda Kurdistandaki ulusal direniç mücadelesine çevreden katılan gerillaların ruhsal
ve psikolojik şekilenmesinde emeği olan biriydi.
- İahin, Zuvyer ve çevre köylerdeki sohbet toplantılarındakı konukları ağırlıklı olarak gençlerdi.
- Şahin, Kürd gençlerinin siyasi ve ulusal konulardaki sohbetlerinde savaş ve gerillacılık üzerine tecrübesini hayıflanarak anlatmasını bilen nüktedan bir kişilikti.

-Onun sözlerindeki dobralığı ve doğal anlatımındaki sadeliğinden, asi bir kişilik olduğunu hemen ele verirdi.
-Şeyh Said hareketinde yaşadıklarını anlatırken,sizin baba,amca,dede ve çok yakınınızın yaptığı bir
yanlışlık, ihanet veya olumsuzluğu hiç çekinmeden yüzünüze karşı söylerdi.
-Şeyh Said hareketindeki asiliği ve dobralığı sonraki normal yaşamındada devam etti.
-Züvyer ve çevredeki köyler onun sohbetlerini zevkle dinlerken,hatırat ve anekdotlarınıda günümüze kadar sözlü ifadelerle hep övüne, övüne halen anlatırlar.
- Şahin'in sözleri tarihi olduğu için, nasılki sosyalistler Marks,Engelsin kitaplarından ,müslümanlarda
Kuran-ı Kerimden ayet ve surelerden yaptıkları alıntıları kendine referans görüyorsa,onun sözleride ulusalcı Kürd gençler tarafından referans olarak gösterilirdi.

- Şahin'nin yaşadıkları Kürdlerin hayat tecrübesinin bir tezahürüdür.
- Bu sözlerin felsefik,psikolojik ve sosyolojik boyutları bilimsel araştırmaya değer olduğu,düşüncesindeyim.
- Şahin'nin Şeyh Said hareketinde yaşadıklarını anlatırken olayları biraz abartı yapmış olabilir.Ama
yaşadığı olayları edebi ve mizahi bir kurguyla ustaca anlatmasını bilen asi bir Kürd direnişçisiydi.
- Şahin hakkında köylüsü ve aynı kabileden akrabası olan Gurbetelli Ersöz güncesinde asi Şahin'in anlattığı öykülerden etkilendiğini kısaca değinmiş, Dr.Siraç Bilgin de birkaç makalesinde Şahin'in direnişçi kişiliğinden kısaca bahs etmiş, hepsi o kadar.
- Şahin El Cındun hakkında ülkede onu yakinen tanıyan ve sohbetlerine katılan kişilerle şifai yaptığım görüşmelerde elde ettiğim bilgileri derleyerek anlatmaya çalışacağım.
- İşte, Şahin El Cındunun bu sohbetleri ve anekdotlarını detaylarıyla sözden yazıya dökerek kalıcılaştırmaya çalışacağım.

- Şahin El Cındun'un yaşam öyküsünü anlatmadan evvel köyü, ailesi ve çevresi hakkında kısaca biraz bilgi aktarayim.
- Şahin aslen Züvyer köyünden olup,ailesinin mensup oldugu zazaca "Barığ" kabile, Kemerunlardır.
- Züvyer köyü Palu/Guewdere havzasının görkemli olduğu kadar, Kürd ulusal mücadelesinde tarihte oldugu gibi günümüzde de önemli şahsiyetlerin çıkttıği bir beldemizdir.
- Züvyer köyü Murad nehrinin kıyısında olup, karşısında Akdağ "Ko Spi"nin Mezoptamyanın o cazibesi insanı cezb eder.
- Ko Spi eteklerindeki Gueme Yer,Ko Spi'nin doruğundaki Guele Marun ve ve Şarık û Şiwan'nin öyküsünün gecttigi harabler "Tirb" Mezopotamyanın ihtişamli zenginligidir.
- Züvyer denilince, Kıl germıkun ve Cafrundaki ziyarlar "ziyaretler", Hosel, Ware Sarıng ve şelaleleri, değirmenleri ilk akla gelen yerlerdir.
- Stratejik öneminden dolayı çevrede merkezi konumda olmakla beraber,çevredeki birçok köy için istasyon işlevini görürdü.
- Hatek, Gedmem, Xeylan, Zuexpa "benim köyüm" başta olmak üzere birçok köyün geçiş merkezidir.
- Son çeyrek yüz yılda Kürd ulusal mücadelesine çevrede ençok gerillanın çıkttığı köydür.
- Çevrede okuma yazma oranı en yüksek olmakla beraber. Köy gençlerinin çoğu üniversite eğtimlidir.
- Züvyerin okumuş kesiminin çoğu Kürd ulusal mücadelesine duyarlıdır.
- Guewdere mıntıkasında son kirli savaşta boşaltılan ve yakılan ilk köydür.
- Türk devletinin kırmızı çizgileri içinde sabıkalı olduğu gibi çevredeki bazı işbirlikşi ve gerici kesimler tarafından Kürdlerin paytaxtı, 1980 öncesi ve başlarında da Kürdlerin Moskovası olarak anılırdı.
- Türk özel savaşı Züvyer üzerinde çok kirli oyunlar sahneye koydu. Köyden birkaç işbirlikçi, piyon da son dönemlerde çıktı. Detaylara girmiyeceğim bildiğim bu güruhtan 5-6 tanesi gerillalarca infaz edildiler.
- Olur, Kürdlerin tarihinde Bedirxan'ın Yezdanşeri, Şeyh Said'in Binbaşi Kaso'su, Seyyid Rıza'nın Reyber'i çıkmıştır. Tarihi tecrübelerimizde direnişlerimize karşı ihanet sürekli olmuştur.

- Sonuç olarak, unutma ve unuturma Kürd toplumuna yıllarca resmi ideoloji tarafından sistematik bir şekilde yaşatılan bir olgudur.
- Şahin El Cındun gibi asi ve onurlu Kürd değerleri unutma ve unuturmaya karşı çevresinde geçmişten gelen direniş ruhuyla yakın dönemde fikir düzeyinde direnen insanlardandı.
- Şeyh Said hareketindeki gerillacıliğı ve o dönemde yaşanan ihanetleri hiç unutmadı, her ortamda da
anlattı.
-Tıpkı, bir yiğit delikanlı düşünün, ilk kez dağlarda köleliğin örülmüş boyunduruklarına, kelepçe ve zincîre vurulmuş öfke selini kusarak tarihin tahrîb edilmiş gerçeklerini haykırır gibiydi Şahin.
-Şahin El Cındun'un yaşamı işte bu ruh ve heycan içindeydi. Ruhu şad olsun.
Selamlar.

(Devam edecek)


- İkinci bölümde Şeyh Said hareketine katılışı, Palu'nun ova köylerinde çıkan çatışmada yakalanıp, cezaevine konulması öyküsünden anekdotlar,
- Şeyh Said hareketinin bastırılmasından sonra çıkarılan af yasaları ve sonucunda Şahin'in geç yaşlarda askere alınma öyküsü,
- Şahin'in Şeyh Said hareketinde gerillacılık yaparken çevresinde yaşadığı bazı olaylar,
- Şahin'in kardeşi Mehmet Selim'in Züvyerden uzak Elazığ- Maden, Ergani ve Çermik hattındaki yaşamı,
-  Hiç evlenmeyen Şahin'nin bir evlenme teşebüssü ve sonuçları.

Çarşamba, 31 Mart 2010