KINCI BÖLÜM
KÜRT BILGESI "FILOZOF" SEX MEHDI EFENDI
Liceli Fehmi Bilal'in dedigi gibi "Zeka saskini" Sex Mehdi'yi iyi tanimak icin ona cok yakin müridlerinin söylemleriyle veya onunla ilgili yazilanlari cok iyi analiz etmek gerekir. Yine bir Kürd siyasetcisi olan Kemal Burkay "Anilar" adli kitabinin 160,161 sayfasinda Sex Mehdi ile ilgili önemli bilgiler sunmaktadir. Düsünün bu Kürt siyasetcisi anilarinda adi gecen bircok Kürd siyasetcisinden bahsederken,genelde olumsuz ve negatif bir profil cizerken,Sex Mehdi ile ilgili izlenimlerinden onun,felsefik ve ilerici görüslerinden cok etkilendigi icin kendisinden saygiyla bahsetmektedir.
SEX MEHDI ILE ILGILI BAZI ANEKDOTLAR
1) Sex Mehdi Trakya/Hayraboluda sürgündeyken sürekli halkin icine girip,düsüncelerini cekinmeden edebi ve felsefik olarak tabiki birazda mizahi anlatmaya calisir. Hayraboludayken yasadigi bir olayi büyük oglu Hüsamettin Aygören 1980'li yillarda agabeyime, Piran'da ögretmen iken söyle aktarmistti? Babam birgün bir Hayraboluda halk ile sohbet ederken,dinleyicilerden biri babama su soruyu sorar? Siz Kürtler bu Türk askerini neden vuruyorsunuz? Babamin cevabi aynen söyle olur? Oglum bak biz Kürdler fakir bir milletiz,büyük arazilerimiz ve fabrikalarimiz yoktur. En cok evimizin önünde ektigimiz kücük bir bahce veya tarlamiz vardir. Sizin askerler sürekli bizim bahcelere giriyorlar,ceperlerimizin arka ve arasinda saklaniyorlar. Bahcelerimize zarar veriyorlar. Bizimkilerde sizin bu saklanan askerleri farkedince vurup öldürüyorlar. Aslinda burada vermis oldugu mesaj cok derin ve anlamlidir. Olayi mahkemeye intikal ederler babam bu lafindan dolayi 4 ay cezaevide kalir.
2)27 Mayis 1960 askeri darbesinde Sex Mehdi Pirandadir. Piran Kaymakami onu makamina cagirarak,asil amaci ona bazi telkinlerde bulunmaktir. Sex Mehdi Kaymakamlik binasina gider. O dönemde Piranli bir ögretmen olayi söyle anlatir? Ben Kaymakamla isim geregi görüsürken,birden kapinin cok sert bir sekilde kirilircasina acilmak istendigini duydum. Meger Sex Mehdi disaridan kapiya bastonla zorladigini,iceriye girdiginde anladim. Bu duruma Kaymakam cok sasirmisti. Sex Mehdi iceri girdiginde ben saygidan dolayi yerimden kalkarak,hemen Sex'e yerimi verdim,hemde Kaymakama Sex Mehdi'yi takttim ettim.
Kaymakam oturmasini rica etti. Kendisine ne icecegini sordu? Kendiside kahve varsa,icebilecegini söyledi. Kaymakam hizmetliden iki kahve istedi. Kahveler geldikten sonra,Sex Mehdi basladi kahvenin tarihcesini an
latmaya,Kaymakam pür dikkat onu dinliyordu. Ancak,Kaymakam hic konusmayip,sadece dinliyordu. Bu anlatim ve tavirlari beni ve kaymakami cok etkilemis olsa gerek,onun bu anlatimlari karsisinda bizim söyleyecek ,zaten hicbir seyimiz yoktu. Anladimki ,Kaymakam Sex Mehdi'nin bu bilge söylemleri karsisinda adetta dilini yutmustu. Kahveler bittiginde,Kaymakam asil amacini(meramini) söyleyemedi. Sadece sizi hem tanimak,hemde sohbet etmek amaciyla cagirdigini,söyledi. Tesriflerinden dolayida tesekkür etti. Kaymakam Sex Mehdiyi kapiya kadar götürerek yolculadi. Hepimiz biliyoruzki! tüm darbelerde Devlet böyle önemli sahsiyetleri yildirmak,sindirmek ve uzaklastirmak yöntemleriyle etkisiz hale getirmek ister.
3)Sex Mehdi felsefik görüsleri Materyalistti. Sex Mehdi'nin sohbetlerine katilmis ve ondan cok etkilenmis Zeki,öngörüllü,siyaseti bilen bir mürid kitlesi vardi. Sex Mehdi müridlerne namaz kilmayi yasaklamistti. Sex'e göre özgür olmayan insana namaz farz degildir. Köle insanin görevi öncellikle özgürlük icin mücadele etmektir. Bunun icin Kürtlerin sunni alevi demeden el ele vermeleri gerekir. Hatta Kemal Burkay anilarina sunu söyler. Sex müridlerine sunu söyler,"sikintiya düserseniz Dersim'e gidin" Dersimin alevi Kürtlerine büyük sempatisi vardi.
Yine onun müridlerinden cok saygi duydugum Xale Mehmed"Hun" kasabasindan olup,bana Sex ile ilgili anilarini sizinle paylasmak istiyorum. Sex sürgün sonrasi bizim köye yerlesmistti. Bende Sex'lerden nefret ediyordum.Bu Sex'de olsa, olsa digerlerine benzer diye yanina gitmezdim. Kasabada birkac defa sohbetlerine katildim, Baktimki diger Sex'lere karsi müthis bir antipatisi vardir. Insanlarin okumasini tesvik eden ,hasta olan insanlarimizin tedavisi muskada ve üfürükcüde degil,doktor tedavisinde oldugunu,namazin kürtlere farz olmadigin analtinca Xale Mehmedin dikkatlerini üzerine ceker.
Cünkü Xale Mehmedin'de namaza ve camiye karsi bir tavri vardi. Cok yakin bir akrabasini köyde adi bir suctan dolayi, karsi taraf Kasabanin camisi icinde silahla öldürür. Xale Mehmed herzaman sunu söylerdi. Allah kendi evinde benim bu yakinimi koruyamadigi icin bundan sonra bana namaz ve cami yasakttir,yeminini etmisti. Xale Mehmedin ilginc bu özellikleri ve isyankarligi, Sex Mehdi'nin özellikleriyle örttüsttügü icin,Sex'e müthis bagliydi. O dönemlerde bircok Kürd siyasetcisi Lenin,Marks,Engels ve Mao'nun söylem ve tesbitlerini referans gösterirken. Xale Mehmed ben hatirlarim Sex Mehdi'nin söylemlerini referans verirdi. Birde Xale Mehmed'in ilginc bir kisiligi yeminini Islam dini üzerine degil,Kürtlerin islamiyetten önceki kutsal dini olan Zerdüst dini üzerinde yapardi. Onun bu özelliginden dolayi bazi yoz ve gerici cevrelerin sürekli hedefiydi.
4) Kemal Burkay anilarinda Sex Mehdi'nin bir müridinin Palu'da AP ilce baskanini öldürmesinden bahseder. Sex'in müridi Xale Mehmedin köyü "hun" yeni ismi Beyhan kasabasindandir. Olayi o dönemlerde yine hafizamda kaldigi kadariyla Xale Mehmedin anlatimlarini aktarmak istiyorum. Sex Mehdi 1960-65 yillari arasinda o dönemde Kürd sorununu programina alan TIP Palu teskilattini kurmak ister. Basta bazi yakinlari Ali Riza Septioglu ve Palu'nu AP teskilatini elinde tutan meshur "Haci Gumenon" Haci Ulucan ve cevresi karsi cikip Sex'i koministlikle itham ederler. Malumunuz Haci Ulucan Türkiye'nin ünlü kabadayilarindan,mafya isleriyle istigal eden Necdet Ulucan'nin babasidir. Yine o dönemlerde Palu Belediye Baskanligini bu aileden AP kökenli Yusuf Ulucan tarafindan yürütülüyordu.
Ulucan ailesi Sex Mehdi hakkinda cok anti-propaganda'nin yaninda ahlaki olmayan saldiri ve iftiralarda da bulunuyordular. Sex'in müridi birgün Palu merkezinde yine bu propagandalari dinlerken,kasaptan almis oldugu satirla Palu merkezde kahvehanenin icinde AP ilce baskani Haci Ulucan'nin boynuna indirmis,kellesini koparmisti ! Halbuki Sex mehdi böyle bir olaya karsiydi. Tabii o dönemlerde bazi cevreler olaylari baska yöne cekmeye calisttilar. Cevrenin ve özelliklede müridlerin baskilari sonucunda olaylar fazla büyümeden yatistirildi.
5) Yine Xale Mehmed'in anlatimlarindan bir olayi size aktarmak istiyorum? Palu'nun Mirahmed köyünde ekinler bicilmis bir yasli kadin Bugday yükleyip köyün bir kücük deresine gider. Bugdayi yikayip,kaynatiktan sonra kislik dövme ihtiyaclarinin tedarikini yapmak ister. Yasli kadin tam dere'ye gider yikama islemine baslamadan,
siddetli bir gök gürültüsü ve yagmur baslar. Kadin o anda caresiz ve umutsuz bir sekilde Allah'a isyan edip,sunu söyler? Sen bizden ne istiyorsun,yeter artik bu fakir fukara'nin senden cekttigini?Zaten nezaman isimizi yapmaya kalkisak pesimizi birakmiyip,bize engel oluyorsun?
Yasli bu kadinin, bu isyanina köydeki bazi kadinlar tanik olurlar. Bu yasli kadin'nin dinsiz,itikatsiz ve kafir olmakla suclarlar. Sex Mehdi bu yasli kadinin bu isyanini duyar. Birgün Mirahmet köyüne yollu düsen Sex,bu kadini ziyaretine gider. Sex köyde kadini sorar tanidik birinin bu yasli kadinin cok kisa süre önce vafat ettigini söyler. Cünkü hakkinda cok dedikodu yapttiklari icin kadin üzülmüs ve vefat etmisttir. Sex bu kadinin mezarina götürülmesini ister. Mezarinin basina ziyarette gider. Ve sunu söyler iste bu kadin Zerdüst'ün hakiki tornu deyip,buna deger vermek lazmdir. demistir.
Sex Mehdi ile ilgili özellikle Palu,Piran ve Cebaxcur mintikalarinda yasanmis ve hala canli taniklari olan bir cok anilar vardir. Simdilik benden bu kadar,ummarim bu Kürd bilgesinin bu anilarindan bircok mesaj alinmistir. Ruhu sad olsun,saygilarimla
Orhan Zuexpayij
KÜRT BILGESI "FILOZOF" SEX MEHDI EFENDI
Liceli Fehmi Bilal'in dedigi gibi "Zeka saskini" Sex Mehdi'yi iyi tanimak icin ona cok yakin müridlerinin söylemleriyle veya onunla ilgili yazilanlari cok iyi analiz etmek gerekir. Yine bir Kürd siyasetcisi olan Kemal Burkay "Anilar" adli kitabinin 160,161 sayfasinda Sex Mehdi ile ilgili önemli bilgiler sunmaktadir. Düsünün bu Kürt siyasetcisi anilarinda adi gecen bircok Kürd siyasetcisinden bahsederken,genelde olumsuz ve negatif bir profil cizerken,Sex Mehdi ile ilgili izlenimlerinden onun,felsefik ve ilerici görüslerinden cok etkilendigi icin kendisinden saygiyla bahsetmektedir.
SEX MEHDI ILE ILGILI BAZI ANEKDOTLAR
1) Sex Mehdi Trakya/Hayraboluda sürgündeyken sürekli halkin icine girip,düsüncelerini cekinmeden edebi ve felsefik olarak tabiki birazda mizahi anlatmaya calisir. Hayraboludayken yasadigi bir olayi büyük oglu Hüsamettin Aygören 1980'li yillarda agabeyime, Piran'da ögretmen iken söyle aktarmistti? Babam birgün bir Hayraboluda halk ile sohbet ederken,dinleyicilerden biri babama su soruyu sorar? Siz Kürtler bu Türk askerini neden vuruyorsunuz? Babamin cevabi aynen söyle olur? Oglum bak biz Kürdler fakir bir milletiz,büyük arazilerimiz ve fabrikalarimiz yoktur. En cok evimizin önünde ektigimiz kücük bir bahce veya tarlamiz vardir. Sizin askerler sürekli bizim bahcelere giriyorlar,ceperlerimizin arka ve arasinda saklaniyorlar. Bahcelerimize zarar veriyorlar. Bizimkilerde sizin bu saklanan askerleri farkedince vurup öldürüyorlar. Aslinda burada vermis oldugu mesaj cok derin ve anlamlidir. Olayi mahkemeye intikal ederler babam bu lafindan dolayi 4 ay cezaevide kalir.
2)27 Mayis 1960 askeri darbesinde Sex Mehdi Pirandadir. Piran Kaymakami onu makamina cagirarak,asil amaci ona bazi telkinlerde bulunmaktir. Sex Mehdi Kaymakamlik binasina gider. O dönemde Piranli bir ögretmen olayi söyle anlatir? Ben Kaymakamla isim geregi görüsürken,birden kapinin cok sert bir sekilde kirilircasina acilmak istendigini duydum. Meger Sex Mehdi disaridan kapiya bastonla zorladigini,iceriye girdiginde anladim. Bu duruma Kaymakam cok sasirmisti. Sex Mehdi iceri girdiginde ben saygidan dolayi yerimden kalkarak,hemen Sex'e yerimi verdim,hemde Kaymakama Sex Mehdi'yi takttim ettim.
Kaymakam oturmasini rica etti. Kendisine ne icecegini sordu? Kendiside kahve varsa,icebilecegini söyledi. Kaymakam hizmetliden iki kahve istedi. Kahveler geldikten sonra,Sex Mehdi basladi kahvenin tarihcesini an
latmaya,Kaymakam pür dikkat onu dinliyordu. Ancak,Kaymakam hic konusmayip,sadece dinliyordu. Bu anlatim ve tavirlari beni ve kaymakami cok etkilemis olsa gerek,onun bu anlatimlari karsisinda bizim söyleyecek ,zaten hicbir seyimiz yoktu. Anladimki ,Kaymakam Sex Mehdi'nin bu bilge söylemleri karsisinda adetta dilini yutmustu. Kahveler bittiginde,Kaymakam asil amacini(meramini) söyleyemedi. Sadece sizi hem tanimak,hemde sohbet etmek amaciyla cagirdigini,söyledi. Tesriflerinden dolayida tesekkür etti. Kaymakam Sex Mehdiyi kapiya kadar götürerek yolculadi. Hepimiz biliyoruzki! tüm darbelerde Devlet böyle önemli sahsiyetleri yildirmak,sindirmek ve uzaklastirmak yöntemleriyle etkisiz hale getirmek ister.
3)Sex Mehdi felsefik görüsleri Materyalistti. Sex Mehdi'nin sohbetlerine katilmis ve ondan cok etkilenmis Zeki,öngörüllü,siyaseti bilen bir mürid kitlesi vardi. Sex Mehdi müridlerne namaz kilmayi yasaklamistti. Sex'e göre özgür olmayan insana namaz farz degildir. Köle insanin görevi öncellikle özgürlük icin mücadele etmektir. Bunun icin Kürtlerin sunni alevi demeden el ele vermeleri gerekir. Hatta Kemal Burkay anilarina sunu söyler. Sex müridlerine sunu söyler,"sikintiya düserseniz Dersim'e gidin" Dersimin alevi Kürtlerine büyük sempatisi vardi.
Yine onun müridlerinden cok saygi duydugum Xale Mehmed"Hun" kasabasindan olup,bana Sex ile ilgili anilarini sizinle paylasmak istiyorum. Sex sürgün sonrasi bizim köye yerlesmistti. Bende Sex'lerden nefret ediyordum.Bu Sex'de olsa, olsa digerlerine benzer diye yanina gitmezdim. Kasabada birkac defa sohbetlerine katildim, Baktimki diger Sex'lere karsi müthis bir antipatisi vardir. Insanlarin okumasini tesvik eden ,hasta olan insanlarimizin tedavisi muskada ve üfürükcüde degil,doktor tedavisinde oldugunu,namazin kürtlere farz olmadigin analtinca Xale Mehmedin dikkatlerini üzerine ceker.
Cünkü Xale Mehmedin'de namaza ve camiye karsi bir tavri vardi. Cok yakin bir akrabasini köyde adi bir suctan dolayi, karsi taraf Kasabanin camisi icinde silahla öldürür. Xale Mehmed herzaman sunu söylerdi. Allah kendi evinde benim bu yakinimi koruyamadigi icin bundan sonra bana namaz ve cami yasakttir,yeminini etmisti. Xale Mehmedin ilginc bu özellikleri ve isyankarligi, Sex Mehdi'nin özellikleriyle örttüsttügü icin,Sex'e müthis bagliydi. O dönemlerde bircok Kürd siyasetcisi Lenin,Marks,Engels ve Mao'nun söylem ve tesbitlerini referans gösterirken. Xale Mehmed ben hatirlarim Sex Mehdi'nin söylemlerini referans verirdi. Birde Xale Mehmed'in ilginc bir kisiligi yeminini Islam dini üzerine degil,Kürtlerin islamiyetten önceki kutsal dini olan Zerdüst dini üzerinde yapardi. Onun bu özelliginden dolayi bazi yoz ve gerici cevrelerin sürekli hedefiydi.
4) Kemal Burkay anilarinda Sex Mehdi'nin bir müridinin Palu'da AP ilce baskanini öldürmesinden bahseder. Sex'in müridi Xale Mehmedin köyü "hun" yeni ismi Beyhan kasabasindandir. Olayi o dönemlerde yine hafizamda kaldigi kadariyla Xale Mehmedin anlatimlarini aktarmak istiyorum. Sex Mehdi 1960-65 yillari arasinda o dönemde Kürd sorununu programina alan TIP Palu teskilattini kurmak ister. Basta bazi yakinlari Ali Riza Septioglu ve Palu'nu AP teskilatini elinde tutan meshur "Haci Gumenon" Haci Ulucan ve cevresi karsi cikip Sex'i koministlikle itham ederler. Malumunuz Haci Ulucan Türkiye'nin ünlü kabadayilarindan,mafya isleriyle istigal eden Necdet Ulucan'nin babasidir. Yine o dönemlerde Palu Belediye Baskanligini bu aileden AP kökenli Yusuf Ulucan tarafindan yürütülüyordu.
Ulucan ailesi Sex Mehdi hakkinda cok anti-propaganda'nin yaninda ahlaki olmayan saldiri ve iftiralarda da bulunuyordular. Sex'in müridi birgün Palu merkezinde yine bu propagandalari dinlerken,kasaptan almis oldugu satirla Palu merkezde kahvehanenin icinde AP ilce baskani Haci Ulucan'nin boynuna indirmis,kellesini koparmisti ! Halbuki Sex mehdi böyle bir olaya karsiydi. Tabii o dönemlerde bazi cevreler olaylari baska yöne cekmeye calisttilar. Cevrenin ve özelliklede müridlerin baskilari sonucunda olaylar fazla büyümeden yatistirildi.
5) Yine Xale Mehmed'in anlatimlarindan bir olayi size aktarmak istiyorum? Palu'nun Mirahmed köyünde ekinler bicilmis bir yasli kadin Bugday yükleyip köyün bir kücük deresine gider. Bugdayi yikayip,kaynatiktan sonra kislik dövme ihtiyaclarinin tedarikini yapmak ister. Yasli kadin tam dere'ye gider yikama islemine baslamadan,
siddetli bir gök gürültüsü ve yagmur baslar. Kadin o anda caresiz ve umutsuz bir sekilde Allah'a isyan edip,sunu söyler? Sen bizden ne istiyorsun,yeter artik bu fakir fukara'nin senden cekttigini?Zaten nezaman isimizi yapmaya kalkisak pesimizi birakmiyip,bize engel oluyorsun?
Yasli bu kadinin, bu isyanina köydeki bazi kadinlar tanik olurlar. Bu yasli kadin'nin dinsiz,itikatsiz ve kafir olmakla suclarlar. Sex Mehdi bu yasli kadinin bu isyanini duyar. Birgün Mirahmet köyüne yollu düsen Sex,bu kadini ziyaretine gider. Sex köyde kadini sorar tanidik birinin bu yasli kadinin cok kisa süre önce vafat ettigini söyler. Cünkü hakkinda cok dedikodu yapttiklari icin kadin üzülmüs ve vefat etmisttir. Sex bu kadinin mezarina götürülmesini ister. Mezarinin basina ziyarette gider. Ve sunu söyler iste bu kadin Zerdüst'ün hakiki tornu deyip,buna deger vermek lazmdir. demistir.
Sex Mehdi ile ilgili özellikle Palu,Piran ve Cebaxcur mintikalarinda yasanmis ve hala canli taniklari olan bir cok anilar vardir. Simdilik benden bu kadar,ummarim bu Kürd bilgesinin bu anilarindan bircok mesaj alinmistir. Ruhu sad olsun,saygilarimla
Orhan Zuexpayij
SEYH MEHDI'NIN YASAM ÖYKÜSÜ
Kürt Bilgesi"Filozof" Sex Mehdi. Birinci Bölüm
Sat, 29 July 2006 03:20
BIRINCI BÖLÜM
KÜRD BILGESI "FILOZOFU" SEX MEHDI'NIN YASAM ÖYKÜSÜ
Sex Mehdi Efendi Elazig/Palu ilcesinde "Türbesi"bulunan Sex Ali Septi'nin tornudur. Babasi Sex Mahmud Feyzi Efendi'nin 7 oglundan biridir. Sex Mehdi ile agabeyi Sex Said'le farkli annelerden dogmuslardir. Sex Mehdinin yegeni Sex Fahreddin'nin anlatimina göre 1865 dogumlu Sex Saiden yaklasik 20,22 yas kücüktür. Sex Mahmud Efendi Erzurum-Hinis/Kolhisar köyünde almis oldugu arazi nedeniyle buraya yerlesir. Birinci Dünya harbi öncesi SexTahir ve Sex Mehdi agabeyleri Sex Said'en muvafakat(izin)alarak Dareheni iline yerlesmek isterler. Sex Said bir mektub Dareheninin ileri gelenlerinden Ismail Aga'ya yazarak yardimci olmasini ister. Ismail Aga bu iki kardese kendisine yakin ve bagli olan Doganca "Cime Yeni" köyüne yerlestirilmesine yardimci olur.
Birinci Dünya savasi yillarinda Sex Mehdi ve Agabeyi Sex Tahir Hani'nin "Serdi" köyüne yerlesirler. Sex Said Efendi Dareheniden Lice mintiqasina gelirken Sex Mehdi onu Yayla'ya kadar karsilamaya gider. Piranda ilk kursun 8 Subat 1925'te patlayinca Sex Mehdi agabeyi Sex Said gibi isin icinde aktif olarak yer alir.
Hareket bastirildiktan sonra Sex Mehdi, yegeni Sex Ali Riza Hesenan ,zirikan asiretinden bazi ileri gelenlerle beraber karar verip,Iran Kurdistanina gitmek icin 150 suvari ile yola cikarlar. Iran sinirina varip,yetkililerle görüsüp,iltica etmek isterler.
Iran devleti silahlarin ve suvarilerinin teslim edilmesi sartini Kürt direniscilerine koyarlar. Sex Mehdi ve arkadaslari Iran yetkililerine bunu kabul etmeyeceklerini söylerler. Silahli catisma aralarinda cikar. Bu catismada Sex Mehdi'nin kardesi Diyaddin'de olmak üzere bir kac arkadaslari sehit düser. Iran askerleride bu catismada kayip verirler. Akabinde Sex Mehdi,Ali Riza,Selhattin ve Xiyaseddin teslim oluyorlar. Diger arkadaslarinida bir garnizona siginip,silahlarini vermeyeceklerini söyleyip,direnmeye basliyorlar. Sex AliRiza ve Sex Mehdi'nin Iran yetkilileriyle görüsmelerinde silahlar teslim edilmedigi taktirde,garnizondaki tüm arkadaslarinin yakilacagi tehdidinde bulunuyorlar. Neticede aralarinda uzlasma saglanip,birkac aylik bir hapishane sürecinde Sah'tan gelen bir emirle ,sinirdisi edilmek kosuluyla serbest birakilirlar.
Cezaevinden ciktiktan sonra Ismail Aga'ye Simko'ya siginirlar.Belli bir süre bu Kürd hükümdari'nin yaninda kaliyorlar. Ismail Aga Simko yakin cevresine cok zulüm yapiyor. Tabii Sex Mehdi ve Sex AliRiza kendisine nasihat etmek istiyorlar. Bak sen sevilen bir insansin kendi insanlarina haksizlik yapma gibi telkinlerde bulunuyorlar. Tabii bu nasihatlar cevredeki insanlar üzerinde güzel bir intiba birakir. Ismail Simko bu nasihatlar hosuna gitmez,Sex Mehdi ve Sex AliRiza ya komplo yapma tessebüsüne giriyor. Simko Aga'nin bir hizmetkari gizliden haber veriyor,Simko Ismail sizi öldürmek istiyor. Sex Mehdi ve yakinlarina At getirip,kacmalarina yardimci oluyor. Sex Mehdi ve ekibi hepsi Irak Kurdistanina dogru kacarlar.
Sex Mehdi belli bir süre Bagdat'a kaliyor. Bagdat'a Sex Abdulkadir Geylani'nin tekkesinde cocuklara ders verir. Daha sonra Sex Mehdi Xoybun cemiyetinin kurulusu icin Suriye Kurdistanina gidiyor. Aslind Xoybunun ilk toplantisini 1927 yili Subat ayinda Rewanduzda Seyyit Taha'nin evinde yapildi. Ikinci toplantida yine ayni yerde yapilmistir. Xoybunun Kongreside Lübnan'nin Bihamdun merkezinde yapilir. Bu toplantida Liceli Fehmi Bilal Sex Mehdi beraber hatta taraf olarak katilir. Xoybun bir Kürt örgütlemesi olmasina ragmen,kongrede baskanliga Van'li ermenilerinden Vahan Papazyan secilmesine karsi Sex,Mehdi ve Liceli Fehmi Bilal tercihen Sex Ali Riza'nin Kongre baskani olmasini isterler. Asil burada oynanmak istenen oyun Bedirhaniler'le Ermeni tarafi arasinda belirlenen Haritada, Kürdlere ait Cografya'ya iliskin Sex Mehdi sunu söyler. Mesele anlasilmistir burada oynanan oyun bellidir. Su sekle bakiniz elimizdeki bu haritada iki Ermenistan ve ortada iki yumruk arasinda kalmis Kurdistan...bunu hangi akil kabul eder?der ve elindeki Haritayi masaya firlattir.
Bedirhaniler ekibi ve Ermeniler Sex Said ekibini Xoybundan tasfiye ederler. Liceli Fehmi Bilal'de idare heyetine Kürtlerden kimsenin secilmedigini,ileri sürerek bu iste cok alcakca bir maksadin gizlendigini haykirdi.
Atatürk'ün cikardigi af kanunuyla Sex Mehdi ülkeye döner.Palu'nun Baxin köyünde devlet Sex Mehdinin yerlesmesini saglar.Bu köy eski bir Ermeni köyüdür. 1933 yilinda Elazig Valisi Cemal Bardakci Sex Mehdi ve Tahiri yanina cagirir,Atatürkün emri sizi sürgüne yolluyoruz. Sex Mehdi ve ailesini Hayrabolu'ya sürgüne yolluyorlar. 1947 yilina kadar yaklasik 14 yil 7 ay sürgünde kalan Sex Mehdi cikarilan bir af'la tekrar ülkeye dönüp Palu 'ya yerlesir. Degisik dönemlerde Palu merkez,Beyhan"Hun" kasabasinda ikamet eder.
En son ailece Diyarbakir/Piran ilcesine yerlesen Sex Mehdi ölünceye kadar burada yasamini sürdürdü. 28.04.1969 tarihinde vefat eden Sex Mehd'inin Türbesi Piarandadir. Ruhu sad olsun.
Not: yarin Sex Mehdi ile ilgili yazilan ve anlatilanlari derleyip , yakin dönem iliskin bu tarihi degerimizi daha iyi tanimaya calisacagiz. Ilerici yönü,pozitif bilime vermis oldugu degeri, yarinki yazimizda okuyarak daha iyi anlamaya calisacagiz.
Sat, 29 July 2006 03:20
BIRINCI BÖLÜM
KÜRD BILGESI "FILOZOFU" SEX MEHDI'NIN YASAM ÖYKÜSÜ
Sex Mehdi Efendi Elazig/Palu ilcesinde "Türbesi"bulunan Sex Ali Septi'nin tornudur. Babasi Sex Mahmud Feyzi Efendi'nin 7 oglundan biridir. Sex Mehdi ile agabeyi Sex Said'le farkli annelerden dogmuslardir. Sex Mehdinin yegeni Sex Fahreddin'nin anlatimina göre 1865 dogumlu Sex Saiden yaklasik 20,22 yas kücüktür. Sex Mahmud Efendi Erzurum-Hinis/Kolhisar köyünde almis oldugu arazi nedeniyle buraya yerlesir. Birinci Dünya harbi öncesi SexTahir ve Sex Mehdi agabeyleri Sex Said'en muvafakat(izin)alarak Dareheni iline yerlesmek isterler. Sex Said bir mektub Dareheninin ileri gelenlerinden Ismail Aga'ya yazarak yardimci olmasini ister. Ismail Aga bu iki kardese kendisine yakin ve bagli olan Doganca "Cime Yeni" köyüne yerlestirilmesine yardimci olur.
Birinci Dünya savasi yillarinda Sex Mehdi ve Agabeyi Sex Tahir Hani'nin "Serdi" köyüne yerlesirler. Sex Said Efendi Dareheniden Lice mintiqasina gelirken Sex Mehdi onu Yayla'ya kadar karsilamaya gider. Piranda ilk kursun 8 Subat 1925'te patlayinca Sex Mehdi agabeyi Sex Said gibi isin icinde aktif olarak yer alir.
Hareket bastirildiktan sonra Sex Mehdi, yegeni Sex Ali Riza Hesenan ,zirikan asiretinden bazi ileri gelenlerle beraber karar verip,Iran Kurdistanina gitmek icin 150 suvari ile yola cikarlar. Iran sinirina varip,yetkililerle görüsüp,iltica etmek isterler.
Iran devleti silahlarin ve suvarilerinin teslim edilmesi sartini Kürt direniscilerine koyarlar. Sex Mehdi ve arkadaslari Iran yetkililerine bunu kabul etmeyeceklerini söylerler. Silahli catisma aralarinda cikar. Bu catismada Sex Mehdi'nin kardesi Diyaddin'de olmak üzere bir kac arkadaslari sehit düser. Iran askerleride bu catismada kayip verirler. Akabinde Sex Mehdi,Ali Riza,Selhattin ve Xiyaseddin teslim oluyorlar. Diger arkadaslarinida bir garnizona siginip,silahlarini vermeyeceklerini söyleyip,direnmeye basliyorlar. Sex AliRiza ve Sex Mehdi'nin Iran yetkilileriyle görüsmelerinde silahlar teslim edilmedigi taktirde,garnizondaki tüm arkadaslarinin yakilacagi tehdidinde bulunuyorlar. Neticede aralarinda uzlasma saglanip,birkac aylik bir hapishane sürecinde Sah'tan gelen bir emirle ,sinirdisi edilmek kosuluyla serbest birakilirlar.
Cezaevinden ciktiktan sonra Ismail Aga'ye Simko'ya siginirlar.Belli bir süre bu Kürd hükümdari'nin yaninda kaliyorlar. Ismail Aga Simko yakin cevresine cok zulüm yapiyor. Tabii Sex Mehdi ve Sex AliRiza kendisine nasihat etmek istiyorlar. Bak sen sevilen bir insansin kendi insanlarina haksizlik yapma gibi telkinlerde bulunuyorlar. Tabii bu nasihatlar cevredeki insanlar üzerinde güzel bir intiba birakir. Ismail Simko bu nasihatlar hosuna gitmez,Sex Mehdi ve Sex AliRiza ya komplo yapma tessebüsüne giriyor. Simko Aga'nin bir hizmetkari gizliden haber veriyor,Simko Ismail sizi öldürmek istiyor. Sex Mehdi ve yakinlarina At getirip,kacmalarina yardimci oluyor. Sex Mehdi ve ekibi hepsi Irak Kurdistanina dogru kacarlar.
Sex Mehdi belli bir süre Bagdat'a kaliyor. Bagdat'a Sex Abdulkadir Geylani'nin tekkesinde cocuklara ders verir. Daha sonra Sex Mehdi Xoybun cemiyetinin kurulusu icin Suriye Kurdistanina gidiyor. Aslind Xoybunun ilk toplantisini 1927 yili Subat ayinda Rewanduzda Seyyit Taha'nin evinde yapildi. Ikinci toplantida yine ayni yerde yapilmistir. Xoybunun Kongreside Lübnan'nin Bihamdun merkezinde yapilir. Bu toplantida Liceli Fehmi Bilal Sex Mehdi beraber hatta taraf olarak katilir. Xoybun bir Kürt örgütlemesi olmasina ragmen,kongrede baskanliga Van'li ermenilerinden Vahan Papazyan secilmesine karsi Sex,Mehdi ve Liceli Fehmi Bilal tercihen Sex Ali Riza'nin Kongre baskani olmasini isterler. Asil burada oynanmak istenen oyun Bedirhaniler'le Ermeni tarafi arasinda belirlenen Haritada, Kürdlere ait Cografya'ya iliskin Sex Mehdi sunu söyler. Mesele anlasilmistir burada oynanan oyun bellidir. Su sekle bakiniz elimizdeki bu haritada iki Ermenistan ve ortada iki yumruk arasinda kalmis Kurdistan...bunu hangi akil kabul eder?der ve elindeki Haritayi masaya firlattir.
Bedirhaniler ekibi ve Ermeniler Sex Said ekibini Xoybundan tasfiye ederler. Liceli Fehmi Bilal'de idare heyetine Kürtlerden kimsenin secilmedigini,ileri sürerek bu iste cok alcakca bir maksadin gizlendigini haykirdi.
Atatürk'ün cikardigi af kanunuyla Sex Mehdi ülkeye döner.Palu'nun Baxin köyünde devlet Sex Mehdinin yerlesmesini saglar.Bu köy eski bir Ermeni köyüdür. 1933 yilinda Elazig Valisi Cemal Bardakci Sex Mehdi ve Tahiri yanina cagirir,Atatürkün emri sizi sürgüne yolluyoruz. Sex Mehdi ve ailesini Hayrabolu'ya sürgüne yolluyorlar. 1947 yilina kadar yaklasik 14 yil 7 ay sürgünde kalan Sex Mehdi cikarilan bir af'la tekrar ülkeye dönüp Palu 'ya yerlesir. Degisik dönemlerde Palu merkez,Beyhan"Hun" kasabasinda ikamet eder.
En son ailece Diyarbakir/Piran ilcesine yerlesen Sex Mehdi ölünceye kadar burada yasamini sürdürdü. 28.04.1969 tarihinde vefat eden Sex Mehd'inin Türbesi Piarandadir. Ruhu sad olsun.
Not: yarin Sex Mehdi ile ilgili yazilan ve anlatilanlari derleyip , yakin dönem iliskin bu tarihi degerimizi daha iyi tanimaya calisacagiz. Ilerici yönü,pozitif bilime vermis oldugu degeri, yarinki yazimizda okuyarak daha iyi anlamaya calisacagiz.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder