SEYH ABDURRAHIM EFENDININ YASAMI?
KÜRT AKSIYONCU'SU SEX ABDURRAHIM EFENDININ YASAMI?
Sex Abdurrahim Efendi Elazi/Palu ilcesinde "Türbesi" bulunan Sex Ali Septi'nin tornudur. Babasi Sex Mahmud Feyzi Efendinin 7 oglundan en kücügüdür. Babasi Sex Mahmut Efendinin Hinis/Kolhisar köyünde almis oldugu arazi nedeniyle buraya yerlesir. Sex Abdurrahim burada dünya'ya gelir. Ruslarin Erzurum,Bitlis ve Cebaxcur civarini isgaletmeye baslayinca Sex Said ve diger tüm kardesleri Rus ordularindan korunmak icin daha ic kesim olan Diyarbaki' in Piran ilcesine gelip yerlesirler. Rus ordulari geri cekilince Sex Said ve diger kardesleri tekrar Hinis'daki köylerine geri dönerlerken,en kücük kardesleri Sex Abdurrahim Piranda yerlesmeye karar verir.
Sex Said Azadi Cemiyetinin ileri gelenlerinden olan Yusuf Ziya ile Cibranli Halid Bey'in de aralarinda bulundugu önemli bazi sahsiyetlerinden yakalanmasiyla beraber Bitlise götürülürler. O dönemde Bitlis'te kurulu bulunan Divani Harp mahkemesine Sex Saide davet edilir. Bu ani gelismeler üzerine Sex Said saglik durumunu gerekce göstererek Bitlis'e gitmez. Azadi örgütü de yeni yönetimine yeni bazi isimler alinmasi karari alinir. Örgütün baskanliginada ruhani lider Sex Said secilir. Sex Said bu dikenli yolda , Pirana kardesi Sex Abdurrahim'in evine varincaya kadar il il,ilce ilce dolasarak toplantilarla destek toplamaya calisir.
8 Subat 1925 'te Piran köyüne giden Sex Said kardesi Sex Abdurrahime misafir olur. Ayni gece Üstegmen Hüsnü Efendi,beraberinde Tegmen Mustafa Casim ve beraberindeki müfreze Sex Abdurrahimin evine giderler. SexSaid'in yaninda bulunan ve hükümetce aranan 10 kisinin teslim edilmesini istiyorlardi. Sex Said aradiginiz sahislar suanda burada degil,kaldiki burada olsalar dahi almaya kalkisirsaniz,büyük bir infialle karsilasirsiniz. Subaylarin ve askerlerin diretmesi sonucunda ,köylüler ile aralarinda catisma cikmis,hem köylülerden hemde askerlerden bazilari ölmüstü,diger tüm askerlerde esir edilmisti. Iste bu hareketin ilk kursununu sikan Sex Abdurrahim Efendidir.
Sex Abdurrahimi edebi bir dile anlatmaya calisirsak Hukümete ,devlete su mesaji veriyordu. 8 Subat 1925 Tarihin zamana yazildigi bu günde,haddini bilmez bir Üst Tegmen ve müfrezesiyle 30 kisilik sayili gücüyle Pirana gelir. ".....kisilik kacak firari ,Sex Abdurrahime siginmis" diye. Kus Kartaldan kacarken dikene siginir. Diken kusu korurda,Kürd kürdü korumazmi? Üstegmene haber salar Sex Abdurrahim," Yoktur ecdadimizda kaleslik,bize siginanlari cellata teslim etmeyiz, ölsekte yasasakta beraberiz" der.
Halen erken olan bu hareketin engellenmesi icin Sex Said Dareheniye geri gider. 10 Subat 1925'de Sex Tahir Lice postasini elegecirir. Bu iki olay artik hareketin erken baslamasina neden olur. Sex Abdurrahim bu hareketin baslamisiyla 1.Bölge olarak adlandirilan mintiqada Dareheni,Lice,Hani denetim altina alindiktan sonra,önemli bir güc yanina alarak Elazig/maden üzerine sevk ediyor. Maden alindiktan sonra Siverek,Ergani hepsi cok kisa sürede denetim altina alinir.
Sex Abdurrahim hareket bastirildiktan sonra ailesinden idam olan agabeyi,sürgüne giden kardes ve yegenlerinin yaninda kendisi ve agabeyi Sex Tahir partizan savasi (gerillacilik) yapar. Sex Abdurrahim1925-1928 yillari arasinda genelde Piran ve Palu mintiqasinda korunmaya calisir. 1928 yillinda cikarilan af yasasi ile dagdan inerek,devletce kendisine tahsisi edilen Palu'nun "sirin" köyüne ikamete tabi tutulur.
Af kanununa karsi cikip daglarda gerillacilik yapan eski arkadaslarindan 20,25 kisilik bir savasci güc sürekli Sex Abdurrahimin misafirleridirler. "Hüs Wasmiunu,Zilf Wuasmunu,Heci Talib,heseni Begu"önde gelen isimlerdendi. Hükümet bunlari bildikleri icin,Qarebegan(Alacakaya)kasabasindan müfrezeler ile Musa ,Qere Eli isminde cetlerle beraber Sex Abdurrahimi tutuklamak icin köye giderler. O günde 20,25 kisilik gerilla gurubu köyün altinda bir degirmende saklaniyorlar. Bu gurubun icinde "Hesen Hisyar" adli Kürt aydini'da bulunmaktadir. Kitabinda bu konuya cok ayrintili deginmistir. Sex Abdurrahim dürbünle uzaktan gelen bu müfrezelere karsi tedbir alir. Catismaya girer bu iki cete ve bir cok müfreze (1933) yilinda vurulur.
Bu olaydan sonra Elazig Valisi Cemal Bardakci'nin Atatürkün talimatiyla Sex Abdurrahimin es ve cocuklari,ile
kardeslerini hepsini Trakya'ya sürgüne gönderir. Sex Abdurrahim arandigi icin dagdaki silahli arkadaslariyla beraber Suriye Kurdistanina"Bin xete" giderler. Sex AbdurrahimIn sürgünde kaldigi süre icinde cok yakin dostluk
kurdugu kisilerin basinda Kürt Sairi "Cigerxun" gelir. Kürt sairi Cigerxun Stockholmde sürgünde yasadigi dönemlerde Naci Kutlay'a Sex Abdurrahim ile ilgili önemli bilgiler vermektedir.
Sex Abdurrahim ve arkadaslari 1937 yilinin sonlarinda Dersim hareketine katilmak icin Suriye Kurdistanindan
bir grup arkadasiyla ülkeye girerler.Bismile kadar muhbirlerin ihbarlari sonucunda takibe alinirlar. Bismil mintiqasinda "Desta Perxanede" bir tarlada molla verip,kendilerine yiyecek getirmek icin iclerinden birisini köye göndeririler. Köy muhtari giden kisiyi yakalatip,Jandarmaya verir. Jandarma gurubun yerini ögrenip,tarlaya baskin yapar. 15 kisilik gurubun hepsini sehit ederler.
SEX ABDURRAHIMIN TÜRBESININ BULUNDUGU ALAN?
Diyarbakir,Bitlis,Batman karayollunun kenarinda yaklasik 100 dönümlük alan üzerinde olusan göl ve sazlikta pek cok Kus türleri ve canlilar yasiyor. Yaklasik 5 metre derinliginde olan bu göl ve sazlikta kus sesini dinlemek
insana ayri bir haz veriyor. Iste bu sazligin yani basinda bir türbe vardir. Yesil kubbeli türbenin etrafi tel örgüyle
örülmüstür. Bu türbenin avlusunda bir mezar vardir. Mezar tasinin üstünde su yazi vardir. " Sehide nemir,Sex
Abdurrahim,lave Sex Mahmut Feyzullah,Sex Ali Palewi Amedi 1938" yazilidir.
Söz konusu bu türbe bu cennetin tarihi bir zenginlik kaynagidir.Kurdistanlilar bunu böyle biliyor. Saygilarimla
Orhan Zuexpayij
Sex Abdurrahim Efendi Elazi/Palu ilcesinde "Türbesi" bulunan Sex Ali Septi'nin tornudur. Babasi Sex Mahmud Feyzi Efendinin 7 oglundan en kücügüdür. Babasi Sex Mahmut Efendinin Hinis/Kolhisar köyünde almis oldugu arazi nedeniyle buraya yerlesir. Sex Abdurrahim burada dünya'ya gelir. Ruslarin Erzurum,Bitlis ve Cebaxcur civarini isgaletmeye baslayinca Sex Said ve diger tüm kardesleri Rus ordularindan korunmak icin daha ic kesim olan Diyarbaki' in Piran ilcesine gelip yerlesirler. Rus ordulari geri cekilince Sex Said ve diger kardesleri tekrar Hinis'daki köylerine geri dönerlerken,en kücük kardesleri Sex Abdurrahim Piranda yerlesmeye karar verir.
Sex Said Azadi Cemiyetinin ileri gelenlerinden olan Yusuf Ziya ile Cibranli Halid Bey'in de aralarinda bulundugu önemli bazi sahsiyetlerinden yakalanmasiyla beraber Bitlise götürülürler. O dönemde Bitlis'te kurulu bulunan Divani Harp mahkemesine Sex Saide davet edilir. Bu ani gelismeler üzerine Sex Said saglik durumunu gerekce göstererek Bitlis'e gitmez. Azadi örgütü de yeni yönetimine yeni bazi isimler alinmasi karari alinir. Örgütün baskanliginada ruhani lider Sex Said secilir. Sex Said bu dikenli yolda , Pirana kardesi Sex Abdurrahim'in evine varincaya kadar il il,ilce ilce dolasarak toplantilarla destek toplamaya calisir.
8 Subat 1925 'te Piran köyüne giden Sex Said kardesi Sex Abdurrahime misafir olur. Ayni gece Üstegmen Hüsnü Efendi,beraberinde Tegmen Mustafa Casim ve beraberindeki müfreze Sex Abdurrahimin evine giderler. SexSaid'in yaninda bulunan ve hükümetce aranan 10 kisinin teslim edilmesini istiyorlardi. Sex Said aradiginiz sahislar suanda burada degil,kaldiki burada olsalar dahi almaya kalkisirsaniz,büyük bir infialle karsilasirsiniz. Subaylarin ve askerlerin diretmesi sonucunda ,köylüler ile aralarinda catisma cikmis,hem köylülerden hemde askerlerden bazilari ölmüstü,diger tüm askerlerde esir edilmisti. Iste bu hareketin ilk kursununu sikan Sex Abdurrahim Efendidir.
Sex Abdurrahimi edebi bir dile anlatmaya calisirsak Hukümete ,devlete su mesaji veriyordu. 8 Subat 1925 Tarihin zamana yazildigi bu günde,haddini bilmez bir Üst Tegmen ve müfrezesiyle 30 kisilik sayili gücüyle Pirana gelir. ".....kisilik kacak firari ,Sex Abdurrahime siginmis" diye. Kus Kartaldan kacarken dikene siginir. Diken kusu korurda,Kürd kürdü korumazmi? Üstegmene haber salar Sex Abdurrahim," Yoktur ecdadimizda kaleslik,bize siginanlari cellata teslim etmeyiz, ölsekte yasasakta beraberiz" der.
Halen erken olan bu hareketin engellenmesi icin Sex Said Dareheniye geri gider. 10 Subat 1925'de Sex Tahir Lice postasini elegecirir. Bu iki olay artik hareketin erken baslamasina neden olur. Sex Abdurrahim bu hareketin baslamisiyla 1.Bölge olarak adlandirilan mintiqada Dareheni,Lice,Hani denetim altina alindiktan sonra,önemli bir güc yanina alarak Elazig/maden üzerine sevk ediyor. Maden alindiktan sonra Siverek,Ergani hepsi cok kisa sürede denetim altina alinir.
Sex Abdurrahim hareket bastirildiktan sonra ailesinden idam olan agabeyi,sürgüne giden kardes ve yegenlerinin yaninda kendisi ve agabeyi Sex Tahir partizan savasi (gerillacilik) yapar. Sex Abdurrahim1925-1928 yillari arasinda genelde Piran ve Palu mintiqasinda korunmaya calisir. 1928 yillinda cikarilan af yasasi ile dagdan inerek,devletce kendisine tahsisi edilen Palu'nun "sirin" köyüne ikamete tabi tutulur.
Af kanununa karsi cikip daglarda gerillacilik yapan eski arkadaslarindan 20,25 kisilik bir savasci güc sürekli Sex Abdurrahimin misafirleridirler. "Hüs Wasmiunu,Zilf Wuasmunu,Heci Talib,heseni Begu"önde gelen isimlerdendi. Hükümet bunlari bildikleri icin,Qarebegan(Alacakaya)kasabasindan müfrezeler ile Musa ,Qere Eli isminde cetlerle beraber Sex Abdurrahimi tutuklamak icin köye giderler. O günde 20,25 kisilik gerilla gurubu köyün altinda bir degirmende saklaniyorlar. Bu gurubun icinde "Hesen Hisyar" adli Kürt aydini'da bulunmaktadir. Kitabinda bu konuya cok ayrintili deginmistir. Sex Abdurrahim dürbünle uzaktan gelen bu müfrezelere karsi tedbir alir. Catismaya girer bu iki cete ve bir cok müfreze (1933) yilinda vurulur.
Bu olaydan sonra Elazig Valisi Cemal Bardakci'nin Atatürkün talimatiyla Sex Abdurrahimin es ve cocuklari,ile
kardeslerini hepsini Trakya'ya sürgüne gönderir. Sex Abdurrahim arandigi icin dagdaki silahli arkadaslariyla beraber Suriye Kurdistanina"Bin xete" giderler. Sex AbdurrahimIn sürgünde kaldigi süre icinde cok yakin dostluk
kurdugu kisilerin basinda Kürt Sairi "Cigerxun" gelir. Kürt sairi Cigerxun Stockholmde sürgünde yasadigi dönemlerde Naci Kutlay'a Sex Abdurrahim ile ilgili önemli bilgiler vermektedir.
Sex Abdurrahim ve arkadaslari 1937 yilinin sonlarinda Dersim hareketine katilmak icin Suriye Kurdistanindan
bir grup arkadasiyla ülkeye girerler.Bismile kadar muhbirlerin ihbarlari sonucunda takibe alinirlar. Bismil mintiqasinda "Desta Perxanede" bir tarlada molla verip,kendilerine yiyecek getirmek icin iclerinden birisini köye göndeririler. Köy muhtari giden kisiyi yakalatip,Jandarmaya verir. Jandarma gurubun yerini ögrenip,tarlaya baskin yapar. 15 kisilik gurubun hepsini sehit ederler.
SEX ABDURRAHIMIN TÜRBESININ BULUNDUGU ALAN?
Diyarbakir,Bitlis,Batman karayollunun kenarinda yaklasik 100 dönümlük alan üzerinde olusan göl ve sazlikta pek cok Kus türleri ve canlilar yasiyor. Yaklasik 5 metre derinliginde olan bu göl ve sazlikta kus sesini dinlemek
insana ayri bir haz veriyor. Iste bu sazligin yani basinda bir türbe vardir. Yesil kubbeli türbenin etrafi tel örgüyle
örülmüstür. Bu türbenin avlusunda bir mezar vardir. Mezar tasinin üstünde su yazi vardir. " Sehide nemir,Sex
Abdurrahim,lave Sex Mahmut Feyzullah,Sex Ali Palewi Amedi 1938" yazilidir.
Söz konusu bu türbe bu cennetin tarihi bir zenginlik kaynagidir.Kurdistanlilar bunu böyle biliyor. Saygilarimla
Orhan Zuexpayij
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder