ZOGPA KÖYÜNÜN TARIHI VE YASAMINDAN KESITLER
KÖYÜN ETIMOLOJISI
Köyüm eski ismi Zogpa,Zoxpa,Zwexpa,Zuexpa seklinde telaffüz edilir. Köyün Türkcelestirilmis ismi Beydogan,olup hicbir anlam ifade etmiyor. Isminin degistirilmesi tamamen asimle amaclidir.Köyümün eski ismi'nin etimolojisi "kökeni" üzerine epeyce arastirmalarim oldu. Bu konuda taraf gazetesinde "Kelimebaz" kösesinde etimoloji uzmani olan Sevan Nisanyan'a E-mail yolladim. Sagolsun, kisa sürede cevap verdi. Köyümle ilgili yapttigi bilimsel arastirma ve incelemelerde Zuex,Zog,Zox,Zwex kelimesinin kökü hakkinda herhangi bir bilgiye ulasamadi. Halk ararsinda yaygin kullanilan isim Zogpa'dir. Zog "baslangic" sözcügü oldugu icin kök sayilir.Pa kelimesi ise ayak anlaminda veya eylem amaciyla kullanilmaktadir.
Etimoloji bilimi ülkemizde bilimsel,yöresel veya halksal,Kemalist olmak üzere üce ayirabiliriz. Köyümün etimolojisi'nin bilimsel karsiligini bulamadigim icin Osmanlilar döneminde kullanilan yöresel ve halksal ismi Zogpa'dir. Kemalist ve bilimdisi etimolojik ismide Beydogan'dir. Halk etimolojisindeki kelimeler genelde yakistirma seklindedir. Halk Etimolojisinde dilde olmayan bir sözcüğün anlamca yakın bir sözcükle karşılanması şeklinde de yapılabilir bazen. Halk etimolojisinde bazen kelimelere efsane yükleyerek ifade edilir.
Ben agirlikli olarak Zogpa ismi üzerinde durmaya calisacagim. Bu kelime'nin anlamini yillar önce 1970'li yillarin basinda Seyh Said'in oglu Seyh Selhaddin köye gitiginde sormuslar. Seyh Selhaddin'nin verdigi cevap tabiki ilginc Zogpa kelimesi Zorpa "ayak zoru"kelimesinden gelebilir. Cünkü köy cok daglik cografyasi ucurumlarla dolu oldugu, köy 1970'li yillara kadar yolu olmadigi icin araba yüzü görmedi. Bu yüzden bu köye ancak ayak zoruyla gelindigi icin o anlami yüklemistir. Yine köy hakkinda bilgisi olan bir yakinima Zog,Zuex kelimesinin kökeni hangi dilden geldigini sordugumda ! Bana Zuex kelimesinin zazaca oldugunu köyde yaptiklari bir isten dolayi kullandigini söyledi. Zuex kelimesi köyde bicilen otlar önce düzeltilerek,sonra burma ve demet haline getirilir. Otun düzeltilmesine Zuex denilip,burma ve demet halinede "patil vas" denilir.
Seýh Said'in kardesi Seyh Tahir'in köyün etimolojisi üzerine bir degelendirmesi vardir. Örnek vererek sunu söylemis, Züwer veye züver suyun yaninda anlamina gelmektedir. Zogpa icinde zazaca bir deyim kulanmis "pay pay Qeymi" Türkcesi adim,adim yukari anlamina gelir demistir. tabi hayata olmadigi icin bu argümani hangi kaynaga dayandiriyor,bilemem. Ben sadece söylenenleri burada kayit altina aliyorum.
Yine Zogpa kelimesi hakkinda baska bir yasli köylümüz anlami'nin "pamend" türkcesi geri kalan anlamindadir. Tabi bu degerlendirmeler halk ararsinda söylenen etimolojidir.
KÖYÜN TARIHI VE EKONOMISI
Beydoğan Zogpa,Zuexpa,Zwexpa, Elazig ilinin Palu ilçesine bağlı bir köydür.
Beydogan, Kürtce veya eski ismi Zogpa 1994 senesine kadar 70'e yakin haneye sahip bir dag köydür. 1994 senesinde devlet tarafindan bosaltildi. Simdilik köye geri dönüs projesi kapsaminda bir kac aile yeniden yerlesmistir. Evleri ve hayalleri yikilan cogu köylüler degisik sehirlere (Elazig,Bingöl,Diyarbakir,Malatya,Mersin) yerleserek agir ekonomik sartlarda yasamaktadirlar. Zoxpa köyünden Avrupaya da göc eden insanlar da epey vardir. Zoxpa tarihi tam bilinmemektedir. Anlatimlara bakilirsa köye ilkin 4 Kardes gelip yerlesmistir. Bunlar Ahmet,Mahmut,Kasim ve Cindi isimli kardeslerdir. Zamanla köye baska ailelerde yerlesmistir. Köy halen dört büyük ailenin ismiyle anilmaktadir. Bunlar Ehmedon,Mehmudon,Kasimon ve Cindon lardir.Sonradan yerlesen aileler Hesenon ve Heson lardir. Hesonlar "dulun" komsu köy Xeylon dan geldikleri belirtilmektedir. Hesenan kabilesi ise Malazgirten geldigi söylenir. Hesenan asireti Mus-Malazgirte cok güclü bir asirettir. Köyün ilk okulu 1967 senesinde yapildi. Köyde son dönemlerde okuyan bircok üniversiteli genc vardir. Kalp cerrahi, tibiyelli ögrenci,ögretmen,mühendis kökenli basta olmak üzere farkli branslarda epey okuyan veya meslek sahibi kisi vardir. Köyde ayrica okula gimemis Astronomlari da vardir. Haci Emin Kaya bunlardan biridir. Haci Emin bu bilgisini dogaya,cografya'ya ve fen bilimlerine olan ilgisinden kaynaklidir. Emin Kaya iklimden,tutunastronomi ve tarimla ilgili tahminleri ve degerlendirmeleri halen cevrede konusulur. Ezberi,kivrak zekasi ile günümüzde ismini compütür olarak söyleyenlerde vardir. Köyün gecim kaynagi Hayvancilik ve Tarim dir. Köy bosatildiktan sonra bunlar da sifirlanmistir.
Zogpa köyü babamin anlatimlarina göre eskiden cevrede tekstil üretim merkeziydi. Köyde 30'un üzerinde dokuma sektörü üzerine zazaca dezgi "tezgah,isyeri" vardi. Bu tezgahlarda Sâl " üretilirdi. Yine bu tezgahlarda pamuktan "Kuras,kirvas" yapilan Amerikan bezi'de yapilirdi.Bu meslegi yapanlara Zazaca "Culag" denilirdi. Kisaca Textil sektörü gecmiste cok gelismistir. Bu meslek yörede sadece Zogpa'da yapilmaktaydi. babamin anlatimlarina göre köyümüzün bitisiginde "Pul" Karakoc köyünde'de sadece iki dezge vardi. Civarda baskaca köy bu tezgahlar yoktu. Kisaca Zogpa sanatkar bir köydü.
Yine anlatimlara göre daha 40,50'li yillarda saat ve radyo tamirciligini amatörce,hicbir egitim almadan kendi kendine ögrenen iki kisi vardir. Biri yakinim Hasan Kaya "Hes Seyla", digeri Hamit Gülac "Cindi kabilesinden" olup, köyde arazi anlasmazligindan dolayi 1970 yillarin baslarinda ödürüldü.
Zogpa köyü tarim icin elverisli arazi cok az olmasina ragmen,agirlikli olarak hayvancilikla gecimini saglarlar. Hayvancilik'ta cok sinirlidir. Aileler ancak ihtiyaclarini karsilayacak düzeyde üretim yapabiliyorlar. Ticari amacli hayvan ve ürünleri cok cilizdir.
Halki tarihten gelen bir azimle cevrede bircok köyde aclik,kitlik kisaca ekonomik sikinti yasandiginda para ihtiyaclarini gelip Zogpa'dan temin ederlerdi. Zogpa bir nevi civarda finans merkezi islevini'de görürdü. Bu konuda bir anekdot vermek istiyorum.
Zogpa köyü Guewdere'de anlatimlara göre bagimsiz bir köymüs. Hicbir bey ve aga'nin mülkiyetinde degilmis. oysaki yörede basta Ardürek,Xeylan i Kebir ve Züwer köyleri Palu beylerinin tasarrufundaymis. Hatta Suweren merkezi,Siwan mintikasida Palu beylerinin tasarrufundaymis. Örnegin Xeylan köyü Palu beylerinden Sabuna ailesininmis. Yine tarihte Zogpa ve civar köylerle fazla barisik degilmis. Örnegin Züwer,Xeylan ve Pakuni ile sürekli problem yasamistir. yanliz Miyalan'la sürekli ittifak icinde hareket etmistir.
* * * * * * * *
ZOGPA KÖYÜNDEN BIR ANEKDOT-1
Birgün Miyalan köyünden "Meh Üb"Mehmet Kilic bir cezasindan dolayi tutuklanip, Ardürek gökdere nahiyesine götürülür. Miyalan 1940'li yillarda Palu ilcesi,Ardürek nahiyesine bagliydi. Mehmet Kilic ekonomik durumu iyi olmadigi icin ne yapip,edip karakoldan ve cezaevinden kurtulmanin yollarini düsünür. Birden aklina Zogpa köyünden yakinen tanidigi maddi durumu iyi olan Faris Bulut "Far Ereb"aklina gelir.Ben eger Faris'i suc ortagim edersem,parasi var belki hem kendisini,hem beni kurtarir.
-Karakolda kendisine hakaret edilirken ben bu sucu Faris'le beraber yapmisi,niye onuda getirin,der. Faris Jandarmalar tarafindan Zogpa'dan alinip Ardürek köyündeki karakola götürülür. Faris karakol'da Mehmet Kiicla yüzlestirilir. Tabbi nekadar sucsuz oldugunu ispatlamaya calisada,Mehmet Kilic onun üzerine israrla ifade verir. Tabi beklenen olur. Faris maddi durumu iyi oldugundan Karakol komutanina rüsvet vererek hem kendini,hem Miyalanli Mehmet Kilici kurtarir.
- Karakoldan ciktiktan sorar Faris dayanamaz ve mehmet Kilic'a söyler. Ayip degilmi bana iftira attin. Mehmet'e iyiniyetli bir sekilde,ne yapayim kurtulusum yoktu. Sen hatirima geldin,kendi kendime hesap yapttim,ve dedimki ? Faris'in ismini versem hem beni,hem kendini kurtarir. O yüzden mecbur oldum senin ismini söyledim. Faris tabi bu sözlerden sonra artik kizmaz ve sakinlesir.
Bu olay halen bölgemizde anlatilmaktadir.
* * * * * *
ZOGPA KÖYÜNDEN TARIHI BIR ANEKDOT-2
Zogpa köyü'le ilgili bir baska tarihi bir anekdotu hatirlatayim. Seyh Said hareketinde Yado ve Seyh Serif'e yakin direnisci bir kahraman olan" Miri"Bahceli köyünden "Yib Mehun" sehid edilmistir. Esi Gore ana ve dört cocugu yetim ,evsiz ve barksiz kalirlar. Evleri yakilan bu ailenin siginacaklari bir yer yoktur. Gore ana cevrede hangi köye dört cocuguyla gitise de korkudan kimse evine alip,sahiplenmedi. Miyalan,Pakuni basta olmak üzere herkes kapilarini kapatir. Aslinda herkes sahip cikmak ister, ama devlet sahiplenen kim oldugunu isitse cezalandirmadan korkuyorlar.
Gore tevekkül icinde cocuklarini enson Zopa köyüne götürür. Köyde o dönemlerde maddi durumuda iyi olan "El Eys" Ali Bulut Gore ana ve cocuklarini evine alir. Gore ana iki kis Zogpa'da agirlanir. Zogpa köyü'nün o dönemlerdeki sözüde birdir. Kesinlikle köyden haber disari sizmaz. Bu olayi Gore Ana'nin hala hayata kalan en kücük cocugu Hidir Karaaslan icerlenerek bu olayi bana anlatti. Hatta bir sözü var ki ,hala hafizamda tazeligini koruyor. Eger kemigimiz Ibrahim Karaaslaninsa, etimiz'de Zogpalilarindir.
Zogpali "El Eys'in"bu cesaret ve fedakarlgindan dolayi Hidir kararslan saygi ve sevgisini Zogpalilara karsi sürekli övüne,övüne onure ederek ifade ederdi.
ZOXPA KÖYÜNDEN GÖC
Zoxpa köyü cografik olarak cok daglik bir köydür. Köy'de tarima elverisli arazi cok azdir. Arazi'de agirlikli olarak sogan,dari ekmegi,bugday ve fasulye yestistirilir. Bunun yaninda köyde cok ceviz agaclari vardir. Köy nüfusu fazla gecim kaynaklari sinirli oldugu icin 1960'li yillardan baslayarak Bingöl cevresinde ilk etapta 2,3 köy olusturmaya basladilar. Bu köylerden kisaca bahsetmek istiyorum.
- Zogpalilarin Bingölde olusturduklari en büyük yerlesim yeri "Simsor" Ekinyolu köyü sinirlari icinde halk arasinda "Peleng"Köprübasi mahallesidir. Bu mahalle artik bir köy görünümündedir. Tahminen suanda 100 hane civarindadir. Köy Bingöl-Mus ve Erzurum yolkavsaginda kurulmus cevrede en stratejik köy konumundadir. Köyde Zogpalilar haricinde kimse yoktur.
Peleng köyündeki halkin ekonomik durumu cevresindeki standartlara göre cok iyidir. Arazi,bahce,hayvancilik,dinlenme tesisleri basta olmak üzere farkli sektörde köy halki calismaktadir. Köyde bircok kisi halen yurtdisinda agirlikli olarak Almanya'da iscidirler. Köyde modern binalar yapilmakla beraber altyapi,yol,su,kanal,elektirik egitim hizmetleride vardir.
* * * * *
Zogpalilarin olusturduklari bir baska köy eski bir ermeni yerlesim yeri olan "Tarbasan" Saricicek köyüdür. Bu köyede göcler 60'li yillardan baslayark devam etti. Köyün bir mahallesini agirlikli olarak Zogpalilardan olusttu. Köy halki epey arazi satin aldilar. Bu köyün araziside tipki Simsor köyü arazisi gibi verimli ve sulu arazidir. Köyde halen 50 civarinda Zogpali aile yasamaktadirlar.
Köy halki gecim kaynaklari bahce,tarim,hayvancilik karpuz yetistirme cok farkli alanlarda saglamaktadirlar.
Zogpalilarin Tarbasan'daki oturdugu mahallede Zikte,Sivan,Az asiretinden'de aileler gelip yerlesmislerdir. Agirlikli olarak Zogpalilar bulunmaktadirlar. Zogpalilar bu köyleri olusturduklarinda hemen hemen her aileden karisik gelip yerlesmislerdir. Zogpalilarin oturduklari bu köy sehire yakin oldugu icin köy halkindan bazilari sehirde ticaret yapanda vardir. Günlük sehirde esnaflik,kamu görevlisi olarak calisirken,gece köyüne geri dönen kisiler epe bulunmaktadir.
Bu köy hakkinda kisaca bu bilgileri verebilirim.
* * * * *
Zogpalilarin 15,20 aile seklinde yerlesttigi köylerde vardir. Örnegin Haraba köyü,gayt köyü ilk akla gelnlerdir. Bu köylerden Haraba da arazi olarak cok verimlidir. köy cografik olarak Yeniköy,Derenazik köyüne yakindir. halkin gecim kaynagi tarim,hayvancilik ve ticaret üzerinedir.
Gayt köyünde de yaklasik 20 civarinda ev bulunmaktadir. Köyün Türkce ismi Cayboyu köyüdür. Köy günümüzde sehirle bütünlesmistir. Gayt köyündeki Zogpalilar artik belde sinirlari icinde yasamaktadirlar. Gaytaki Zogpalilarda gecim kaynaklari basta Almanya'da isci olmak üzere,kamu görevlisi,ticaret,esnaflik yaparlar.
* * * *
Zogpalilarin Bingöl sehir merkezi basta olmak üzere Elazig sehir merkezinde büyük bir nüfusu vardir. Bingöl'de tahminen 100 civarinda aile,Elazig'da yine o civarda bir nüfus,Malatya'da 20'nin üzerinde aile yasamaktadirlar. Diger sehirlerde'de tekleme olarak 3,4 aile yasayan aileler vardir.
Almanya'da ise aile'li olarak yasayan 50'nin üzerinde aile yasamaktadirlar. Bunun yaninda tek basina gelip,ilticaci veya kacak calisan epece genc vardir. Tabi tüm bu anlatimlarim tahmini rakamlardir. Kesin rakamlari cikarmayida düsünüyorum.
ZOGPA KÖYÜNDE DINI INANC VE TARIKATLAR
Zogpa köyü agirlikli Naksibendi tarikati'ni temsil eden Seyh Said ailesine baglidir. Köyde az'da olsa Kadiri tarikati'nin Palu'daki kolu Haci Haydar Efendi"baba" ya baglidirlar. Haci Haydar baba aslen madenli olup,Palu'da ikamet ediyordu. Ayrica Haydar baba'nin sofilerinden biride Zogpalidir. Köyde ismi "Mehik het" Sofi Mehmet olarak taninir. Sarican köyünden evlenen Sofi,ilmi bir egitim almamistir. Ayrica köyde din adami olarak Molla Mahmut "Key Ismal" oda Molla Bahri'nin yaninda medrese egitimi görmüs,halk arasinda seyda Mahmut diyiyorlar. Ayrica köyden Müftü Molla Zeki Islami Ilimler akademisini bitirmistir. Hani müftüsüyken görevine son verilir,sebest ticaretle ugrasir. Bunu yaninda Male Mexsun fahri köy hocasiydi. Medrese egitimi yönünde donanimli degildi. Ama cok saf,temiz dinine bagli bir insandi.
Bunun yaninda imam hatip ve Ilahiyat mezunu genc hocalarda vardir. Bu konun detaylarina girmek istemiyorum.
SEYH SAID HAREKETI VE ZOGPA
ZOGPA KÖYÜNDEN NOSTALJI
Köyde nostaljik olarak sembol bir ismi burada tanitmak istiyorum.Halk arasinda "Hem Fat'e birun" derler. Köyün uzun süre bekciligini yapmistir. Gelen hangi muhtar olursa olsun,mutlaka barisik olmaya özen gösterip,köy bekciligini alabilsin. Hamit cok saf ve temiz bir insandi. Kötü niyetli degildir. Yanliz zaafiyeti askere ve karakola karsi cok vardir. Köye bir asker geldiginde onun yanindan hic ayrilmaz. Ayni zamanda askere bir sempatisi'de vardir. Tabii bunun nedenleri vardir.
Asker ve Jandarmalar insanlarimizin beyinlerinde karakol kurmuslardir. Hamit'inde zaafiyeti bundandir. Seyh Said'in oglu Seyh Selhaddin Palu ve civarina heryil gezi seferi düzenlerdi. Bu gezideki ugrak yerlerden biride Züwer,Zogpa köyüdür. Gittigi köylerde halka vaazlar verirdi. Halk'ta babasi basta olmak üzere ve kendisinin sahsina müthis bir bagliligi vardir.
Seyh Selhaddin köye geldiginde,köylüden biri Seyhe diyiyor bu Hamit cok asker seviyor. Asker köye geldiginde onlardan ayrilmayip,taki köyden yolculayincaya kadar. Hamit köyün disina cikttiginda herkes der ki vallahi ardürek karakoluna gidiyor.
Seyh Selhaddin demek birkac soru sorar kendisine ve söyle bir tesbite bulunur. Gördügünüz bu adam tüm köyünü bir askere kurban edebilir. kisilige sahiptir. Tabi bu söz hala köyde söylenir.
* * * *
Gerilla olan kardesim bana anlatmistti bir defasinda ? Zogpa'ya 1991 yilinda gider. Kardesim Hamit'i yakinen tanir. Arkadaslariyla sözlesir ve derk i? Hamit'in evine gidip biraz korkutalim. Hamit aslinda sikayet yapan bir insanda degil,kanatindeyim. Asker ve Karakol iliskilerinden dolayi ismi cikmistti. Derler ya adin cikacagina canin ciksin. Hmidin'de biraz öyle geliyor bana.
Kardesim 2,3 arkadasiyla Hamit'in aksam kapisini calar. Esi Surme teyze kimsin diye bagirir. Kardesim kendisini tanitica,hic cekinmeden kapiyi acar. Hamit yataktan kalkar kardesimi karsilar. Kardesim derki ? Hamit amca senin hakkinda cok saibeler vardir. Halk diyiyor Ardürek Karakoluna sik,sik gidiyorsun. Bu gidis gelislerinden herkes rahatsizdir.
Partimizin senin hakkinda bir karari vardir. Mutlaka cezalandirilmalidir. Ama ben müdahale ettim. Benden olmasaydi,belki simdi coktan seni öldürmüslerdi. Hamit tabi yemin eder ve kardesime kendini aklamak icin cok caba sarf eder. Iste zazaca "Lac cumerdun,Lac Kek Hüs" gibi tabirlerle kardesime iltifat eder. Tabi kardesimden dolayida cok rahattir.
Kardesim kendine bir sart kosar ve Zazaca der ki ?"Rahar Ardürek tuir yesak" Ardürek yolu,yani karakolu sana yasaktir. Duyulursa sen oraya gitmisen bende seni kurataram. hamit o günden sonra Ardürek'e ugramaz olur.
Allah rahmet etsin köy bosaldiktan sonra Elazig'da vefat edip, hakkin rahmetine kavusmustur.
* * * * *
Hamit'le ilgili kisa bir anekkdotla nostalji'yi tamamlamak istiyorum. Hamit birgün Miyalan köyüne gider. Köyden gecerken tanidigi bir kac evin reisiyle kapi'nin önünde karsilasir. Gördügü bu insanlara aksam senin misafirinim deyip ! mutlaka bir "Löl" de pisir. Cünkü Hamit yemesine düskün bir insandir. Miyalanlilar anlatirlar o aksam söz verdigi evlerde 5 adet "löl" pisirilir. Hamit hicbir eve gitmez.
Halen Zogpa'da verilen bir sözün geregi yerine getirilmediginde,sende Hamitsin derler. Iste Hamidi'de Miyalandaki o davranislarindan dolayi örnek gösterilir.
- 1985 yilinda hasta "zatürre "olup Bingöl'e gelmistti. O dönemde Dr Sirac Bilgin'nin özel muayenahanesi vardi. Tabi köylüm ve gariban oldugu icin Sirac'in bürosuna gittik. Sirac'ta Hamidi yakinen taniyordu. Sagolsun tedavi edip,ücret almadi. Yazdigi ilaclarida ben memur olmamdan dolayi kendi adima aldim. Sirac muayene ederken bana espiri yaparak ,yanlis bir ignemi yapalim,diye takildi. Ben kendisine anlattim hep dedikodu yapiyorlar. Hamit apoliik,asosyal kendi hadinde bir insandi.
ZOGPA KÖYÜNDEKI BARIG AILERI HAKKINDA BILGI
ZOGPA HAKKINDA BIR ZAZACA SIIR
DEWE MI ZOGPA
Zogpa dewe mina
Zogpa dewe esire dakun'a
Ard yi piyor dues i kemeri
Awe yi
rahar yi Pay pay diyar u Qeymiwo
Xus rec vun mesele Kirduno
Tahar Seyla tehnon aris dewo
Rize qey muse Culag belukerdewo
Hem Fat rahar yi rahar ardüreko
Deze mi Eli Teyr o Mehik mexsun tedaye dewo Emin Qey Eli wahar aqil fireseto
Kek Hesen emir derg Zuexpawo
Rüsti rizg qal,qale yi Seyh Selhedino
Sund Zuexpa seri Sehli Paliyawo
Kek kelesun miyerik ehlak yi zaf nemiro
Mehmud pisar cihare kinsur simeno
Demlige yi timi tim ha sero
Mehmud Kub zaf zaf temiz sexiyo
Hem Xus tira vun puelino
Zuexpad virazen Sal u Quras
Nomey sanatkar yin Culago
Ruec hela teng hece dewun ben rahara
Hela teng nome yin viyereno
Nomey duese yin..................
Nomey Ware yin...................
Nomey yene yin...................
Nmey merge yin...............
Piyunz o queyrek yin wuer piyore dewuno
Nomey yegun yi................
Nomey Cirun yin.................
Nomey male yin mexsun o qey ismal ra vecyo
Seyla wahar qicun xu vecawo
Miun cinund qal qale Seylawa
Wuahar dew cahar birayi
Nomey birun ehmed,kasim,cind u Mehmudo
Ca da qey Hesun o Hesenun
Idare yin zede culagewa
Seyh Selhaddin tim rahar yi quen zogpawa
Hesik mehm qale Seyhun xura sino
Hemid Cindi qal ken qalun mehkulino
Sel fat ni munen bin qalunid
Yib El cinen zele xuwo
Kek kelesun o hem fat gen guwendo
Yibis Hesuno Qey Ismal tim pekutewo
Far Ereb u El Eys hece cirunun ben raharawo
Hüsik wasle siktewo carveti un cawo
Haci Sadik verpirdid,bin zununra guen veceno
Doktor yin niwende qey yinrawo
Dewid seat virazen Hes seyla wo Hemid Mehmik
Rehmetli Telin vun tek tas domino
Nomey cinun zogpa zafi Yinco,Gunco,Nosi
Nomey Cumerdun Keko,Xuso,Eliki
TÜM BU YAZILANLARDAN ZOGPA NIN ANATOMISI CIKARILIR
ZOGPADAN MAHMUT BEK ILE ILGILI BIR ANIM
Zogpa'dan ilginc bir simadan bir anekdot sunmak istiyorum. Mahmut daha cocukken Zogpa'dan ayrilip,Diyarbakir'a yerlesir. Köyde hesun kabilesinden olup,babasinin ismi "El Iskun" Ali Güven'dir. Bir kardeside vardi,köyde kaliyordu ismi Sükrüydü. Mahmut hep sehirlerde yasadi. Meslegi siva ve tesisat isleriyle ugrasirdi. son dönemlerde sigorta'dan emekli olup,Ankara Demetevlerde ikamet ediyordu.
Iki oglu polis olmustu. Bir oglu'nun Mesut yilmaz Disisleri Bakanligi döneminde koruma polisi olduguda söylenirdi. Mahmut yilda bir köyüne ve Bingöl'deki akrabalarini ziyaret ederdi. 1991 yilinda siyasi nedenlerden dolayi Emniyet beni gözetim altina alip,birakmisti. Mahmut ve baska köylülerimle evimize ziyaretime gelmislerdi. tabii ben Mahmud'u orada tanidim. Köylülerim bana Mahmut'u anlatilar. Mahmut'un ismini daha evvel duymustum. Birbirimizi sorduk Ankarada ikamet ettigini bana anlatti.
Bende 2 ay sonra Ankara'da 2 haftalik bir seminerim vardir,deyince adres ve telefonunu bana verdi. Ankara'ya gidip,kursumun bittigi son günde mahmut'u ziyarete gittim. Ankara dmetevlerdeki bir kahve'nin adresini bana vermistti. Kahvehaneye gittigimde Mahmut amca beni orada bekliyordu.
Mahmut amca bana cay ikram edip, o yasli haliyle hizmet etmeye calisiyordu. Bu durum beni cok rahatsiz ediyordu, cünkü onun hizmete ihtiyaci vardi. Iste Kürd insani o insani ve vicdani durumu , bir köylüsü Ankara#ya gitmis bir saskinlik icinde hizmet etmek istiyor. ama yasi ve mali durumu iyi olmadigi her halinden belliydi. Ama o benim icin cok degerli ,sicak,samimi v´bir insandi. tüm hal hareketleri,bakislar ve ruh hali onu zaten yansitiyordu.
Tereddütleri vardi,acaba ben köylümü oglumun evine götüreyim mi,yoksa götürmiyeyim. Bu durumunu sözlerle degil davranislariyla yansitiyordu. Bana dediki oglumun evi burada gel evine gidelim,hem tanisirsin. Mahmut amca'la oglu'nun evine gittik. Oglu o dönem 35 yaslarinda babayigit kilolu ve biyiklari herhalinden belliydiki,sag görüslüydü. Zaten Mahmut amca beni tanitinca davranislariyla hemen yansitti. Esi cay ikram ederken,kendisi buzdolabi gibi soguk davraniyordu. Ben ülkeme,köyüme olan merakimdan dolayi bazi sorular sormaya calisinca ailesinden,köyünden gecmisinden uzak biriydi.
Evine babasiyla gittigimden herhalinden belliydi. Tabii Mahmut amca'nin cok üzüldügünü tahmin ediyordum. Yaklasik yarim saat sonra Mahmut amca'a kalkip beni dolmusa kadar'da yolculadi. Ama ben Mahmut amca'nin o mahcubiyetine cok üzüldüm. Ama kendisine yansitmadan onure etmeye calisiyordum.
Iste bu hatiryi hic unutmadim. Cünkü Mahmut'un eside Diyarbakir Kürdüy'dü ama iste oglu'da maalesef o davranislarini hic unutmadim. Mahmut amca vefat 10 yil evvel vefat ettigini duydum. Ama arkasundan bir iz birakmadan gitti. Cünkü cocuklari tüm degerlerine yabancidirlar. ..............
ZOGPADA FOLKLOR;MÜZIK;DENGBEJ;ZEL
ZOGPA'YA ÖZLEMLE ILGILI BIR YAZIM
Zogpa köyü Bingöl-Elazig siniri'nin kesisttigi sinir bir köydür. Köyüm cografik olarak cok daglik olamkla,kisin ulasima kapalidir.
Ama ne olursa olsun orasi yoluda olmazsa,dagi tasi ucurumda olsa, verimli arazi ve topragida olmasa,bozkirda olsa orasi benim köyümdür. Benim köyüm oldugu icin mutluyum,guruluyum. Babam,dedelerim oralarda yasamis,ben onlarin o yasadigi sefaleti,dogayla olan mücadeleleri,dinleyerek tarihin süzegecinden gecirerek büyüdüm. Nerde olursa olsun kendimi köyümle tanitirim. Ondandir ya kendome Orhan Zuexpayij diyiyorum. zazaca "Vate verinun" Türkcesi atasözünde bir laf varya "Ez esil xu vin niken." Ben aslimi kaybetmem asla.Bir söz daha var memleket sadece toprak degi,sözlerde memleketir. Iste benimkisi biraz ülkeden uzak olan bir tutku,bir özlemdir. Yine zogpa bir dag köyü olabilir,ama ismi söylendiginde icim isiniyor. Ülkedeyken mümkün oldugunca heryil gidiyordum.Zogpa'la taniniyorum,Zogpa olmazsa resmi ismimi kim tanirki.
Nasil'ki Yado cesmesi Atatürk cesmesi olmus gibi. Kimbilir Atatürk cesmesini belki heryerde vardir. Ama Atatürk kendi ismine olan cesmeleri hic görmemiski. Ama, Yado cesmede barinmis,mevzilenmis,korunmus,evi olarak meskeni olarak kabul etmis,onunkisi hakikidir,gercektir. Iste böyle ikircikli bir dünyada yasiyoruz.
insanın memleketi olması diye bir kavram varmış. başı sıkıştığında gidebileceği, gittiğinde onu sevenlerin beklediği, köklerinin atıldığı, tarihinin yazıldığı, ne olursa olsun onu olduğu gibi kabul eden memleketi... memleketi olmak çok özel bir durummuş. herkese nasip olmazmış. ne demeli ki? değerini bilmek lazım."
Dünya üzerindeki “memleket” adayı her toprak parçasının kendine has bir karakteri vardır. aynı insanlar gibi... kimisi onurlu, cesur, çağdaş, dürüst, kimisi yalaka, asalak, bağnaz, kurnaz... işte uğruna ölünen toprak parçasını memleket yapabilmek için ona bu sıfatların en güzelini yakıştırabilmek için çalışmak gerekir.
Örnegin, "Erzurum soğuk memleket" derken bile gurbetteki bir Erzurumlu'nun içini ısıtabilir. Memleket tüm dillerde en sıcak kelimesdir..Bu kelime ruhta,düsncede,özlemde,tutkuda insani isitir.
Altan Erkekli Vizyon-Tele'de Hakkari'de Belediye Baskanligi rolündeki o sözü hala hafizamda tazeligini koruyor.
. "İnsan memleketini niye sever? Başka çaresi yoktur da ondan. Ama biz biliriz ki bir yerde mutlu mesut olmanın ilk şartı orayı sevmektir. Burayı seversen, burası dünya'nın en güzel yeridir. Ama dünya'nın en güzel yerini sevmezsen, orası dünya'nın en güzel yeri değildir." Iste benimkiside Zogpa'la olan bagim,inancim sevdam budur,anlamiyormusunuz?
...................................
ZOGPA'NIN COGRAFIK SINIRLARI ESKI ISIMLERI VE ZAZACA
-Lewe kol Züver...... Köyün siniri Züverden basliyor.
-Merge cafrun............Sinir Züver
-Tirbe qey Eys............Nawer Tunst, het cafrun ser
-Care Qil bej............naver tunst
-Lewe rez.........Mezel tunsticun ser
-Guele Moren..........ver tunst het pul ser.
-More Pul.....Ser dewe pul
-Leme Hew..........het pul ser
-Kuceke Mehmudo.............het pul ser. Pul köylülerini burada öldürdü
-Lewe rasti... Zogpa ile begler arasi.
-Geme Kurdino - Eskiden cok agac varmis simdi yok Pul -zogpa arasi
-Begler
-Gema Pil, begler ra cuar ,dues ser binate pakuni Zogpa
-Gema qic/Serbun- .... sinir zogpa pakuni
-Serbun pil
-Ware Merg
-Lewe Querciyer ....binate pakuni Zogpa
-Mazmerg...binate Zogpa pakuni
-Bin Cir- Ware mergin alti,dibi
-Zavil hesun......bin cire yakin
-Lewe Quec ... sinir Miyalun
-La miunin.......Miyalan arasi
-Cajmi/Lewe text....Metan Zogpa arasi
-Yeno Xic....Gedmem zogpa arasi
-Xelegene....Gedmem arasi
-Weka Pil...sinir Hatek
-Que züver.....Hatek arasi
-Sehbi.......burada ziyaret var Xeylan arasi
-Qese Hesun.......zogpa tarafi yani nawer
-Qese Isun............Xeylan tarafi Wever
-Ware Merg......Metan arasi
-Merga Pil/birk Merga cuarin...Ware mergden biraz daha yukari
-Vasini.................................sorulacak
-Sinzyer.....Ver beglerun cer guel yerin adi
-Siya bel.......agaclik yerin adi kasmunlarindir. beglerin yaninda
-Mer Ware......Cey mehmuduno piyor dar
-Zime...........Köyün alti ,Mudikin evinin alti
-Sed ware..................Ware mergin yolu
-Muryeri......duese spi,warenin yolu üstü
-Yene que/Calig.rahar ware ser, Calig deza haci ali'nindir
-Yego gor...Mehmudonlarin ware yolu üstü
-Geyd ...derenin ici degirmenin oldugu yer.
-Sualsin/salsin........Wever geydo
-Yene Xel.........Ver qese isun, heti nawer
qese
-
-
ZOGPADAN BUGÜNE KADAR KAYBOLAN KISILER
Zogpa'dan bugüne kadar kaybolan üc kisi olmustur. Bunlardan biri amcam Hüseyin Kaya'dir. Bugüne kadar kendisinden haber alinmamistir. anlatimlara göre yetim kalan amcam birazda saf oldugu icin köyü terk etikten sonra bir daha haber alinamadi. Ikinci Yusuf Iskun olmustur. Bu kisi uzun süre kaybolduktan sonra ,Adana'da izi bulunuyor. Ciftlik sahibi olan bu kisi kardesinin ve esinin baskisiyla kaybolup gidiyor. Kendisinden cocuk olmadi.
Bir baska kayipta son dönemlerde Mehmud Elun'nun ogludur. Yaklasik 25 yil oldu hala haber yoktur.
ZOGPADA BUGÜNE KADAR VURULAN LAR HAKKINDA BILGI
ZOGPADA BUGÜNE KADAR INTIHAR EDEN
Beydoğan (Zwexpa), Elazığ ilinin Palu ilçesine bağlı bir köydür.
Beydogan, Kürtce ismi Zwexpa 1994 senesine kadar 90 a yakin haneye sahip cok güzel bir köydü. 1994 senesinde devlet tarafindan bosaltildi. Simdilik köye geri dönüs projesi kapsaminda bir kac aile yeniden yerlesmistir. Evleri ve hayalleri yikilan cogu köylüler degisik sehirlere (Elazig,Bingöl,Diyarbakir,Malatya,Mersin) yerleserek agir ekonomik sartlarda yasamaktadirlar. Zwexpa köyünden Avrupaya da göc eden insanlar da vardir. Zwexpa tarihi tam bilinmemektedir. Anlatimlara bakilirsa köye ilkin 4 Kardes gelip yerlesmistir. Bunlar Ahmet,Mahmut,Kasim ve Cindi isimli kardeslerdir. Zamanla köye baska ailelerde yerlesmistir. Köy halen dört büyük ailenin ismiyle anilmaktadir. Bunlar Ehmedon,Mehmudon,Kasimon ve Cindon lardir.Sonradan yerlesen aileler Hesenon ve Heson lardir. Hesonlar komsu köy Xeylon dan geldikleri belirtilmektedir. Köyün ilk okulu 1967 senesinde yapildi. Köyün ilk Ögretmeni Abdullah Celik tir, ilk Yüksek Mühendisi ise Vahdettin Kilic dir. Simdi yüksek okul mezunu bircok zwexpali genc bulunmaktadir. Köyde ayrica okula gimemis Astronomlari da vardir. Haci Emin Kaya bunlardan biridir. Köyün gecim kaynagi Hayvancilik ve Tarim dir. Köy bosatildiktan sonra bunlar da sifirlanmistir.
beydogn koyu yasili insanlari tecibe sayibi küyün butun küralari bilirleri gecmisdeni geleni yazili bise yoki ama yasi insanilarin tercibesile coki seleri bolürizi o koyudeni tarihi bir koyu dagi koyu eski insanlari yok oldi kimseyi bolamasin o küydeni koyu yakitilar kimse kalmadi koyde zoraki güci oldi o koyuden bakalimi sonimizi ne olacaki alahi sonimizi herli biseleri gelsini acilari bitsin huzuru barisi gelsin dilerizi}-
*********************++
KÖYÜN ETIMOLOJISI
Köyüm eski ismi Zogpa,Zoxpa,Zwexpa,Zuexpa seklinde telaffüz edilir. Köyün Türkcelestirilmis ismi Beydogan,olup hicbir anlam ifade etmiyor. Isminin degistirilmesi tamamen asimle amaclidir.Köyümün eski ismi'nin etimolojisi "kökeni" üzerine epeyce arastirmalarim oldu. Bu konuda taraf gazetesinde "Kelimebaz" kösesinde etimoloji uzmani olan Sevan Nisanyan'a E-mail yolladim. Sagolsun, kisa sürede cevap verdi. Köyümle ilgili yapttigi bilimsel arastirma ve incelemelerde Zuex,Zog,Zox,Zwex kelimesinin kökü hakkinda herhangi bir bilgiye ulasamadi. Halk ararsinda yaygin kullanilan isim Zogpa'dir. Zog "baslangic" sözcügü oldugu icin kök sayilir.Pa kelimesi ise ayak anlaminda veya eylem amaciyla kullanilmaktadir.
Etimoloji bilimi ülkemizde bilimsel,yöresel veya halksal,Kemalist olmak üzere üce ayirabiliriz. Köyümün etimolojisi'nin bilimsel karsiligini bulamadigim icin Osmanlilar döneminde kullanilan yöresel ve halksal ismi Zogpa'dir. Kemalist ve bilimdisi etimolojik ismide Beydogan'dir. Halk etimolojisindeki kelimeler genelde yakistirma seklindedir. Halk Etimolojisinde dilde olmayan bir sözcüğün anlamca yakın bir sözcükle karşılanması şeklinde de yapılabilir bazen. Halk etimolojisinde bazen kelimelere efsane yükleyerek ifade edilir.
Ben agirlikli olarak Zogpa ismi üzerinde durmaya calisacagim. Bu kelime'nin anlamini yillar önce 1970'li yillarin basinda Seyh Said'in oglu Seyh Selhaddin köye gitiginde sormuslar. Seyh Selhaddin'nin verdigi cevap tabiki ilginc Zogpa kelimesi Zorpa "ayak zoru"kelimesinden gelebilir. Cünkü köy cok daglik cografyasi ucurumlarla dolu oldugu, köy 1970'li yillara kadar yolu olmadigi icin araba yüzü görmedi. Bu yüzden bu köye ancak ayak zoruyla gelindigi icin o anlami yüklemistir. Yine köy hakkinda bilgisi olan bir yakinima Zog,Zuex kelimesinin kökeni hangi dilden geldigini sordugumda ! Bana Zuex kelimesinin zazaca oldugunu köyde yaptiklari bir isten dolayi kullandigini söyledi. Zuex kelimesi köyde bicilen otlar önce düzeltilerek,sonra burma ve demet haline getirilir. Otun düzeltilmesine Zuex denilip,burma ve demet halinede "patil vas" denilir.
Seýh Said'in kardesi Seyh Tahir'in köyün etimolojisi üzerine bir degelendirmesi vardir. Örnek vererek sunu söylemis, Züwer veye züver suyun yaninda anlamina gelmektedir. Zogpa icinde zazaca bir deyim kulanmis "pay pay Qeymi" Türkcesi adim,adim yukari anlamina gelir demistir. tabi hayata olmadigi icin bu argümani hangi kaynaga dayandiriyor,bilemem. Ben sadece söylenenleri burada kayit altina aliyorum.
Yine Zogpa kelimesi hakkinda baska bir yasli köylümüz anlami'nin "pamend" türkcesi geri kalan anlamindadir. Tabi bu degerlendirmeler halk ararsinda söylenen etimolojidir.
KÖYÜN TARIHI VE EKONOMISI
Beydoğan Zogpa,Zuexpa,Zwexpa, Elazig ilinin Palu ilçesine bağlı bir köydür.
Beydogan, Kürtce veya eski ismi Zogpa 1994 senesine kadar 70'e yakin haneye sahip bir dag köydür. 1994 senesinde devlet tarafindan bosaltildi. Simdilik köye geri dönüs projesi kapsaminda bir kac aile yeniden yerlesmistir. Evleri ve hayalleri yikilan cogu köylüler degisik sehirlere (Elazig,Bingöl,Diyarbakir,Malatya,Mersin) yerleserek agir ekonomik sartlarda yasamaktadirlar. Zoxpa köyünden Avrupaya da göc eden insanlar da epey vardir. Zoxpa tarihi tam bilinmemektedir. Anlatimlara bakilirsa köye ilkin 4 Kardes gelip yerlesmistir. Bunlar Ahmet,Mahmut,Kasim ve Cindi isimli kardeslerdir. Zamanla köye baska ailelerde yerlesmistir. Köy halen dört büyük ailenin ismiyle anilmaktadir. Bunlar Ehmedon,Mehmudon,Kasimon ve Cindon lardir.Sonradan yerlesen aileler Hesenon ve Heson lardir. Hesonlar "dulun" komsu köy Xeylon dan geldikleri belirtilmektedir. Hesenan kabilesi ise Malazgirten geldigi söylenir. Hesenan asireti Mus-Malazgirte cok güclü bir asirettir. Köyün ilk okulu 1967 senesinde yapildi. Köyde son dönemlerde okuyan bircok üniversiteli genc vardir. Kalp cerrahi, tibiyelli ögrenci,ögretmen,mühendis kökenli basta olmak üzere farkli branslarda epey okuyan veya meslek sahibi kisi vardir. Köyde ayrica okula gimemis Astronomlari da vardir. Haci Emin Kaya bunlardan biridir. Haci Emin bu bilgisini dogaya,cografya'ya ve fen bilimlerine olan ilgisinden kaynaklidir. Emin Kaya iklimden,tutunastronomi ve tarimla ilgili tahminleri ve degerlendirmeleri halen cevrede konusulur. Ezberi,kivrak zekasi ile günümüzde ismini compütür olarak söyleyenlerde vardir. Köyün gecim kaynagi Hayvancilik ve Tarim dir. Köy bosatildiktan sonra bunlar da sifirlanmistir.
Zogpa köyü babamin anlatimlarina göre eskiden cevrede tekstil üretim merkeziydi. Köyde 30'un üzerinde dokuma sektörü üzerine zazaca dezgi "tezgah,isyeri" vardi. Bu tezgahlarda Sâl " üretilirdi. Yine bu tezgahlarda pamuktan "Kuras,kirvas" yapilan Amerikan bezi'de yapilirdi.Bu meslegi yapanlara Zazaca "Culag" denilirdi. Kisaca Textil sektörü gecmiste cok gelismistir. Bu meslek yörede sadece Zogpa'da yapilmaktaydi. babamin anlatimlarina göre köyümüzün bitisiginde "Pul" Karakoc köyünde'de sadece iki dezge vardi. Civarda baskaca köy bu tezgahlar yoktu. Kisaca Zogpa sanatkar bir köydü.
Yine anlatimlara göre daha 40,50'li yillarda saat ve radyo tamirciligini amatörce,hicbir egitim almadan kendi kendine ögrenen iki kisi vardir. Biri yakinim Hasan Kaya "Hes Seyla", digeri Hamit Gülac "Cindi kabilesinden" olup, köyde arazi anlasmazligindan dolayi 1970 yillarin baslarinda ödürüldü.
Zogpa köyü tarim icin elverisli arazi cok az olmasina ragmen,agirlikli olarak hayvancilikla gecimini saglarlar. Hayvancilik'ta cok sinirlidir. Aileler ancak ihtiyaclarini karsilayacak düzeyde üretim yapabiliyorlar. Ticari amacli hayvan ve ürünleri cok cilizdir.
Halki tarihten gelen bir azimle cevrede bircok köyde aclik,kitlik kisaca ekonomik sikinti yasandiginda para ihtiyaclarini gelip Zogpa'dan temin ederlerdi. Zogpa bir nevi civarda finans merkezi islevini'de görürdü. Bu konuda bir anekdot vermek istiyorum.
Zogpa köyü Guewdere'de anlatimlara göre bagimsiz bir köymüs. Hicbir bey ve aga'nin mülkiyetinde degilmis. oysaki yörede basta Ardürek,Xeylan i Kebir ve Züwer köyleri Palu beylerinin tasarrufundaymis. Hatta Suweren merkezi,Siwan mintikasida Palu beylerinin tasarrufundaymis. Örnegin Xeylan köyü Palu beylerinden Sabuna ailesininmis. Yine tarihte Zogpa ve civar köylerle fazla barisik degilmis. Örnegin Züwer,Xeylan ve Pakuni ile sürekli problem yasamistir. yanliz Miyalan'la sürekli ittifak icinde hareket etmistir.
* * * * * * * *
ZOGPA KÖYÜNDEN BIR ANEKDOT-1
Birgün Miyalan köyünden "Meh Üb"Mehmet Kilic bir cezasindan dolayi tutuklanip, Ardürek gökdere nahiyesine götürülür. Miyalan 1940'li yillarda Palu ilcesi,Ardürek nahiyesine bagliydi. Mehmet Kilic ekonomik durumu iyi olmadigi icin ne yapip,edip karakoldan ve cezaevinden kurtulmanin yollarini düsünür. Birden aklina Zogpa köyünden yakinen tanidigi maddi durumu iyi olan Faris Bulut "Far Ereb"aklina gelir.Ben eger Faris'i suc ortagim edersem,parasi var belki hem kendisini,hem beni kurtarir.
-Karakolda kendisine hakaret edilirken ben bu sucu Faris'le beraber yapmisi,niye onuda getirin,der. Faris Jandarmalar tarafindan Zogpa'dan alinip Ardürek köyündeki karakola götürülür. Faris karakol'da Mehmet Kiicla yüzlestirilir. Tabbi nekadar sucsuz oldugunu ispatlamaya calisada,Mehmet Kilic onun üzerine israrla ifade verir. Tabi beklenen olur. Faris maddi durumu iyi oldugundan Karakol komutanina rüsvet vererek hem kendini,hem Miyalanli Mehmet Kilici kurtarir.
- Karakoldan ciktiktan sorar Faris dayanamaz ve mehmet Kilic'a söyler. Ayip degilmi bana iftira attin. Mehmet'e iyiniyetli bir sekilde,ne yapayim kurtulusum yoktu. Sen hatirima geldin,kendi kendime hesap yapttim,ve dedimki ? Faris'in ismini versem hem beni,hem kendini kurtarir. O yüzden mecbur oldum senin ismini söyledim. Faris tabi bu sözlerden sonra artik kizmaz ve sakinlesir.
Bu olay halen bölgemizde anlatilmaktadir.
* * * * * *
ZOGPA KÖYÜNDEN TARIHI BIR ANEKDOT-2
Zogpa köyü'le ilgili bir baska tarihi bir anekdotu hatirlatayim. Seyh Said hareketinde Yado ve Seyh Serif'e yakin direnisci bir kahraman olan" Miri"Bahceli köyünden "Yib Mehun" sehid edilmistir. Esi Gore ana ve dört cocugu yetim ,evsiz ve barksiz kalirlar. Evleri yakilan bu ailenin siginacaklari bir yer yoktur. Gore ana cevrede hangi köye dört cocuguyla gitise de korkudan kimse evine alip,sahiplenmedi. Miyalan,Pakuni basta olmak üzere herkes kapilarini kapatir. Aslinda herkes sahip cikmak ister, ama devlet sahiplenen kim oldugunu isitse cezalandirmadan korkuyorlar.
Gore tevekkül icinde cocuklarini enson Zopa köyüne götürür. Köyde o dönemlerde maddi durumuda iyi olan "El Eys" Ali Bulut Gore ana ve cocuklarini evine alir. Gore ana iki kis Zogpa'da agirlanir. Zogpa köyü'nün o dönemlerdeki sözüde birdir. Kesinlikle köyden haber disari sizmaz. Bu olayi Gore Ana'nin hala hayata kalan en kücük cocugu Hidir Karaaslan icerlenerek bu olayi bana anlatti. Hatta bir sözü var ki ,hala hafizamda tazeligini koruyor. Eger kemigimiz Ibrahim Karaaslaninsa, etimiz'de Zogpalilarindir.
Zogpali "El Eys'in"bu cesaret ve fedakarlgindan dolayi Hidir kararslan saygi ve sevgisini Zogpalilara karsi sürekli övüne,övüne onure ederek ifade ederdi.
ZOXPA KÖYÜNDEN GÖC
Zoxpa köyü cografik olarak cok daglik bir köydür. Köy'de tarima elverisli arazi cok azdir. Arazi'de agirlikli olarak sogan,dari ekmegi,bugday ve fasulye yestistirilir. Bunun yaninda köyde cok ceviz agaclari vardir. Köy nüfusu fazla gecim kaynaklari sinirli oldugu icin 1960'li yillardan baslayarak Bingöl cevresinde ilk etapta 2,3 köy olusturmaya basladilar. Bu köylerden kisaca bahsetmek istiyorum.
- Zogpalilarin Bingölde olusturduklari en büyük yerlesim yeri "Simsor" Ekinyolu köyü sinirlari icinde halk arasinda "Peleng"Köprübasi mahallesidir. Bu mahalle artik bir köy görünümündedir. Tahminen suanda 100 hane civarindadir. Köy Bingöl-Mus ve Erzurum yolkavsaginda kurulmus cevrede en stratejik köy konumundadir. Köyde Zogpalilar haricinde kimse yoktur.
Peleng köyündeki halkin ekonomik durumu cevresindeki standartlara göre cok iyidir. Arazi,bahce,hayvancilik,dinlenme tesisleri basta olmak üzere farkli sektörde köy halki calismaktadir. Köyde bircok kisi halen yurtdisinda agirlikli olarak Almanya'da iscidirler. Köyde modern binalar yapilmakla beraber altyapi,yol,su,kanal,elektirik egitim hizmetleride vardir.
* * * * *
Zogpalilarin olusturduklari bir baska köy eski bir ermeni yerlesim yeri olan "Tarbasan" Saricicek köyüdür. Bu köyede göcler 60'li yillardan baslayark devam etti. Köyün bir mahallesini agirlikli olarak Zogpalilardan olusttu. Köy halki epey arazi satin aldilar. Bu köyün araziside tipki Simsor köyü arazisi gibi verimli ve sulu arazidir. Köyde halen 50 civarinda Zogpali aile yasamaktadirlar.
Köy halki gecim kaynaklari bahce,tarim,hayvancilik karpuz yetistirme cok farkli alanlarda saglamaktadirlar.
Zogpalilarin Tarbasan'daki oturdugu mahallede Zikte,Sivan,Az asiretinden'de aileler gelip yerlesmislerdir. Agirlikli olarak Zogpalilar bulunmaktadirlar. Zogpalilar bu köyleri olusturduklarinda hemen hemen her aileden karisik gelip yerlesmislerdir. Zogpalilarin oturduklari bu köy sehire yakin oldugu icin köy halkindan bazilari sehirde ticaret yapanda vardir. Günlük sehirde esnaflik,kamu görevlisi olarak calisirken,gece köyüne geri dönen kisiler epe bulunmaktadir.
Bu köy hakkinda kisaca bu bilgileri verebilirim.
* * * * *
Zogpalilarin 15,20 aile seklinde yerlesttigi köylerde vardir. Örnegin Haraba köyü,gayt köyü ilk akla gelnlerdir. Bu köylerden Haraba da arazi olarak cok verimlidir. köy cografik olarak Yeniköy,Derenazik köyüne yakindir. halkin gecim kaynagi tarim,hayvancilik ve ticaret üzerinedir.
Gayt köyünde de yaklasik 20 civarinda ev bulunmaktadir. Köyün Türkce ismi Cayboyu köyüdür. Köy günümüzde sehirle bütünlesmistir. Gayt köyündeki Zogpalilar artik belde sinirlari icinde yasamaktadirlar. Gaytaki Zogpalilarda gecim kaynaklari basta Almanya'da isci olmak üzere,kamu görevlisi,ticaret,esnaflik yaparlar.
* * * *
Zogpalilarin Bingöl sehir merkezi basta olmak üzere Elazig sehir merkezinde büyük bir nüfusu vardir. Bingöl'de tahminen 100 civarinda aile,Elazig'da yine o civarda bir nüfus,Malatya'da 20'nin üzerinde aile yasamaktadirlar. Diger sehirlerde'de tekleme olarak 3,4 aile yasayan aileler vardir.
Almanya'da ise aile'li olarak yasayan 50'nin üzerinde aile yasamaktadirlar. Bunun yaninda tek basina gelip,ilticaci veya kacak calisan epece genc vardir. Tabi tüm bu anlatimlarim tahmini rakamlardir. Kesin rakamlari cikarmayida düsünüyorum.
ZOGPA KÖYÜNDE DINI INANC VE TARIKATLAR
Zogpa köyü agirlikli Naksibendi tarikati'ni temsil eden Seyh Said ailesine baglidir. Köyde az'da olsa Kadiri tarikati'nin Palu'daki kolu Haci Haydar Efendi"baba" ya baglidirlar. Haci Haydar baba aslen madenli olup,Palu'da ikamet ediyordu. Ayrica Haydar baba'nin sofilerinden biride Zogpalidir. Köyde ismi "Mehik het" Sofi Mehmet olarak taninir. Sarican köyünden evlenen Sofi,ilmi bir egitim almamistir. Ayrica köyde din adami olarak Molla Mahmut "Key Ismal" oda Molla Bahri'nin yaninda medrese egitimi görmüs,halk arasinda seyda Mahmut diyiyorlar. Ayrica köyden Müftü Molla Zeki Islami Ilimler akademisini bitirmistir. Hani müftüsüyken görevine son verilir,sebest ticaretle ugrasir. Bunu yaninda Male Mexsun fahri köy hocasiydi. Medrese egitimi yönünde donanimli degildi. Ama cok saf,temiz dinine bagli bir insandi.
Bunun yaninda imam hatip ve Ilahiyat mezunu genc hocalarda vardir. Bu konun detaylarina girmek istemiyorum.
SEYH SAID HAREKETI VE ZOGPA
ZOGPA KÖYÜNDEN NOSTALJI
Köyde nostaljik olarak sembol bir ismi burada tanitmak istiyorum.Halk arasinda "Hem Fat'e birun" derler. Köyün uzun süre bekciligini yapmistir. Gelen hangi muhtar olursa olsun,mutlaka barisik olmaya özen gösterip,köy bekciligini alabilsin. Hamit cok saf ve temiz bir insandi. Kötü niyetli degildir. Yanliz zaafiyeti askere ve karakola karsi cok vardir. Köye bir asker geldiginde onun yanindan hic ayrilmaz. Ayni zamanda askere bir sempatisi'de vardir. Tabii bunun nedenleri vardir.
Asker ve Jandarmalar insanlarimizin beyinlerinde karakol kurmuslardir. Hamit'inde zaafiyeti bundandir. Seyh Said'in oglu Seyh Selhaddin Palu ve civarina heryil gezi seferi düzenlerdi. Bu gezideki ugrak yerlerden biride Züwer,Zogpa köyüdür. Gittigi köylerde halka vaazlar verirdi. Halk'ta babasi basta olmak üzere ve kendisinin sahsina müthis bir bagliligi vardir.
Seyh Selhaddin köye geldiginde,köylüden biri Seyhe diyiyor bu Hamit cok asker seviyor. Asker köye geldiginde onlardan ayrilmayip,taki köyden yolculayincaya kadar. Hamit köyün disina cikttiginda herkes der ki vallahi ardürek karakoluna gidiyor.
Seyh Selhaddin demek birkac soru sorar kendisine ve söyle bir tesbite bulunur. Gördügünüz bu adam tüm köyünü bir askere kurban edebilir. kisilige sahiptir. Tabi bu söz hala köyde söylenir.
* * * *
Gerilla olan kardesim bana anlatmistti bir defasinda ? Zogpa'ya 1991 yilinda gider. Kardesim Hamit'i yakinen tanir. Arkadaslariyla sözlesir ve derk i? Hamit'in evine gidip biraz korkutalim. Hamit aslinda sikayet yapan bir insanda degil,kanatindeyim. Asker ve Karakol iliskilerinden dolayi ismi cikmistti. Derler ya adin cikacagina canin ciksin. Hmidin'de biraz öyle geliyor bana.
Kardesim 2,3 arkadasiyla Hamit'in aksam kapisini calar. Esi Surme teyze kimsin diye bagirir. Kardesim kendisini tanitica,hic cekinmeden kapiyi acar. Hamit yataktan kalkar kardesimi karsilar. Kardesim derki ? Hamit amca senin hakkinda cok saibeler vardir. Halk diyiyor Ardürek Karakoluna sik,sik gidiyorsun. Bu gidis gelislerinden herkes rahatsizdir.
Partimizin senin hakkinda bir karari vardir. Mutlaka cezalandirilmalidir. Ama ben müdahale ettim. Benden olmasaydi,belki simdi coktan seni öldürmüslerdi. Hamit tabi yemin eder ve kardesime kendini aklamak icin cok caba sarf eder. Iste zazaca "Lac cumerdun,Lac Kek Hüs" gibi tabirlerle kardesime iltifat eder. Tabi kardesimden dolayida cok rahattir.
Kardesim kendine bir sart kosar ve Zazaca der ki ?"Rahar Ardürek tuir yesak" Ardürek yolu,yani karakolu sana yasaktir. Duyulursa sen oraya gitmisen bende seni kurataram. hamit o günden sonra Ardürek'e ugramaz olur.
Allah rahmet etsin köy bosaldiktan sonra Elazig'da vefat edip, hakkin rahmetine kavusmustur.
* * * * *
Hamit'le ilgili kisa bir anekkdotla nostalji'yi tamamlamak istiyorum. Hamit birgün Miyalan köyüne gider. Köyden gecerken tanidigi bir kac evin reisiyle kapi'nin önünde karsilasir. Gördügü bu insanlara aksam senin misafirinim deyip ! mutlaka bir "Löl" de pisir. Cünkü Hamit yemesine düskün bir insandir. Miyalanlilar anlatirlar o aksam söz verdigi evlerde 5 adet "löl" pisirilir. Hamit hicbir eve gitmez.
Halen Zogpa'da verilen bir sözün geregi yerine getirilmediginde,sende Hamitsin derler. Iste Hamidi'de Miyalandaki o davranislarindan dolayi örnek gösterilir.
- 1985 yilinda hasta "zatürre "olup Bingöl'e gelmistti. O dönemde Dr Sirac Bilgin'nin özel muayenahanesi vardi. Tabi köylüm ve gariban oldugu icin Sirac'in bürosuna gittik. Sirac'ta Hamidi yakinen taniyordu. Sagolsun tedavi edip,ücret almadi. Yazdigi ilaclarida ben memur olmamdan dolayi kendi adima aldim. Sirac muayene ederken bana espiri yaparak ,yanlis bir ignemi yapalim,diye takildi. Ben kendisine anlattim hep dedikodu yapiyorlar. Hamit apoliik,asosyal kendi hadinde bir insandi.
ZOGPA KÖYÜNDEKI BARIG AILERI HAKKINDA BILGI
ZOGPA HAKKINDA BIR ZAZACA SIIR
DEWE MI ZOGPA
Zogpa dewe mina
Zogpa dewe esire dakun'a
Ard yi piyor dues i kemeri
Awe yi
rahar yi Pay pay diyar u Qeymiwo
Xus rec vun mesele Kirduno
Tahar Seyla tehnon aris dewo
Rize qey muse Culag belukerdewo
Hem Fat rahar yi rahar ardüreko
Deze mi Eli Teyr o Mehik mexsun tedaye dewo Emin Qey Eli wahar aqil fireseto
Kek Hesen emir derg Zuexpawo
Rüsti rizg qal,qale yi Seyh Selhedino
Sund Zuexpa seri Sehli Paliyawo
Kek kelesun miyerik ehlak yi zaf nemiro
Mehmud pisar cihare kinsur simeno
Demlige yi timi tim ha sero
Mehmud Kub zaf zaf temiz sexiyo
Hem Xus tira vun puelino
Zuexpad virazen Sal u Quras
Nomey sanatkar yin Culago
Ruec hela teng hece dewun ben rahara
Hela teng nome yin viyereno
Nomey duese yin..................
Nomey Ware yin...................
Nomey yene yin...................
Nmey merge yin...............
Piyunz o queyrek yin wuer piyore dewuno
Nomey yegun yi................
Nomey Cirun yin.................
Nomey male yin mexsun o qey ismal ra vecyo
Seyla wahar qicun xu vecawo
Miun cinund qal qale Seylawa
Wuahar dew cahar birayi
Nomey birun ehmed,kasim,cind u Mehmudo
Ca da qey Hesun o Hesenun
Idare yin zede culagewa
Seyh Selhaddin tim rahar yi quen zogpawa
Hesik mehm qale Seyhun xura sino
Hemid Cindi qal ken qalun mehkulino
Sel fat ni munen bin qalunid
Yib El cinen zele xuwo
Kek kelesun o hem fat gen guwendo
Yibis Hesuno Qey Ismal tim pekutewo
Far Ereb u El Eys hece cirunun ben raharawo
Hüsik wasle siktewo carveti un cawo
Haci Sadik verpirdid,bin zununra guen veceno
Doktor yin niwende qey yinrawo
Dewid seat virazen Hes seyla wo Hemid Mehmik
Rehmetli Telin vun tek tas domino
Nomey cinun zogpa zafi Yinco,Gunco,Nosi
Nomey Cumerdun Keko,Xuso,Eliki
TÜM BU YAZILANLARDAN ZOGPA NIN ANATOMISI CIKARILIR
ZOGPADAN MAHMUT BEK ILE ILGILI BIR ANIM
Zogpa'dan ilginc bir simadan bir anekdot sunmak istiyorum. Mahmut daha cocukken Zogpa'dan ayrilip,Diyarbakir'a yerlesir. Köyde hesun kabilesinden olup,babasinin ismi "El Iskun" Ali Güven'dir. Bir kardeside vardi,köyde kaliyordu ismi Sükrüydü. Mahmut hep sehirlerde yasadi. Meslegi siva ve tesisat isleriyle ugrasirdi. son dönemlerde sigorta'dan emekli olup,Ankara Demetevlerde ikamet ediyordu.
Iki oglu polis olmustu. Bir oglu'nun Mesut yilmaz Disisleri Bakanligi döneminde koruma polisi olduguda söylenirdi. Mahmut yilda bir köyüne ve Bingöl'deki akrabalarini ziyaret ederdi. 1991 yilinda siyasi nedenlerden dolayi Emniyet beni gözetim altina alip,birakmisti. Mahmut ve baska köylülerimle evimize ziyaretime gelmislerdi. tabii ben Mahmud'u orada tanidim. Köylülerim bana Mahmut'u anlatilar. Mahmut'un ismini daha evvel duymustum. Birbirimizi sorduk Ankarada ikamet ettigini bana anlatti.
Bende 2 ay sonra Ankara'da 2 haftalik bir seminerim vardir,deyince adres ve telefonunu bana verdi. Ankara'ya gidip,kursumun bittigi son günde mahmut'u ziyarete gittim. Ankara dmetevlerdeki bir kahve'nin adresini bana vermistti. Kahvehaneye gittigimde Mahmut amca beni orada bekliyordu.
Mahmut amca bana cay ikram edip, o yasli haliyle hizmet etmeye calisiyordu. Bu durum beni cok rahatsiz ediyordu, cünkü onun hizmete ihtiyaci vardi. Iste Kürd insani o insani ve vicdani durumu , bir köylüsü Ankara#ya gitmis bir saskinlik icinde hizmet etmek istiyor. ama yasi ve mali durumu iyi olmadigi her halinden belliydi. Ama o benim icin cok degerli ,sicak,samimi v´bir insandi. tüm hal hareketleri,bakislar ve ruh hali onu zaten yansitiyordu.
Tereddütleri vardi,acaba ben köylümü oglumun evine götüreyim mi,yoksa götürmiyeyim. Bu durumunu sözlerle degil davranislariyla yansitiyordu. Bana dediki oglumun evi burada gel evine gidelim,hem tanisirsin. Mahmut amca'la oglu'nun evine gittik. Oglu o dönem 35 yaslarinda babayigit kilolu ve biyiklari herhalinden belliydiki,sag görüslüydü. Zaten Mahmut amca beni tanitinca davranislariyla hemen yansitti. Esi cay ikram ederken,kendisi buzdolabi gibi soguk davraniyordu. Ben ülkeme,köyüme olan merakimdan dolayi bazi sorular sormaya calisinca ailesinden,köyünden gecmisinden uzak biriydi.
Evine babasiyla gittigimden herhalinden belliydi. Tabii Mahmut amca'nin cok üzüldügünü tahmin ediyordum. Yaklasik yarim saat sonra Mahmut amca'a kalkip beni dolmusa kadar'da yolculadi. Ama ben Mahmut amca'nin o mahcubiyetine cok üzüldüm. Ama kendisine yansitmadan onure etmeye calisiyordum.
Iste bu hatiryi hic unutmadim. Cünkü Mahmut'un eside Diyarbakir Kürdüy'dü ama iste oglu'da maalesef o davranislarini hic unutmadim. Mahmut amca vefat 10 yil evvel vefat ettigini duydum. Ama arkasundan bir iz birakmadan gitti. Cünkü cocuklari tüm degerlerine yabancidirlar. ..............
ZOGPADA FOLKLOR;MÜZIK;DENGBEJ;ZEL
ZOGPA'YA ÖZLEMLE ILGILI BIR YAZIM
Zogpa köyü Bingöl-Elazig siniri'nin kesisttigi sinir bir köydür. Köyüm cografik olarak cok daglik olamkla,kisin ulasima kapalidir.
Ama ne olursa olsun orasi yoluda olmazsa,dagi tasi ucurumda olsa, verimli arazi ve topragida olmasa,bozkirda olsa orasi benim köyümdür. Benim köyüm oldugu icin mutluyum,guruluyum. Babam,dedelerim oralarda yasamis,ben onlarin o yasadigi sefaleti,dogayla olan mücadeleleri,dinleyerek tarihin süzegecinden gecirerek büyüdüm. Nerde olursa olsun kendimi köyümle tanitirim. Ondandir ya kendome Orhan Zuexpayij diyiyorum. zazaca "Vate verinun" Türkcesi atasözünde bir laf varya "Ez esil xu vin niken." Ben aslimi kaybetmem asla.Bir söz daha var memleket sadece toprak degi,sözlerde memleketir. Iste benimkisi biraz ülkeden uzak olan bir tutku,bir özlemdir. Yine zogpa bir dag köyü olabilir,ama ismi söylendiginde icim isiniyor. Ülkedeyken mümkün oldugunca heryil gidiyordum.Zogpa'la taniniyorum,Zogpa olmazsa resmi ismimi kim tanirki.
Nasil'ki Yado cesmesi Atatürk cesmesi olmus gibi. Kimbilir Atatürk cesmesini belki heryerde vardir. Ama Atatürk kendi ismine olan cesmeleri hic görmemiski. Ama, Yado cesmede barinmis,mevzilenmis,korunmus,evi olarak meskeni olarak kabul etmis,onunkisi hakikidir,gercektir. Iste böyle ikircikli bir dünyada yasiyoruz.
insanın memleketi olması diye bir kavram varmış. başı sıkıştığında gidebileceği, gittiğinde onu sevenlerin beklediği, köklerinin atıldığı, tarihinin yazıldığı, ne olursa olsun onu olduğu gibi kabul eden memleketi... memleketi olmak çok özel bir durummuş. herkese nasip olmazmış. ne demeli ki? değerini bilmek lazım."
Dünya üzerindeki “memleket” adayı her toprak parçasının kendine has bir karakteri vardır. aynı insanlar gibi... kimisi onurlu, cesur, çağdaş, dürüst, kimisi yalaka, asalak, bağnaz, kurnaz... işte uğruna ölünen toprak parçasını memleket yapabilmek için ona bu sıfatların en güzelini yakıştırabilmek için çalışmak gerekir.
Örnegin, "Erzurum soğuk memleket" derken bile gurbetteki bir Erzurumlu'nun içini ısıtabilir. Memleket tüm dillerde en sıcak kelimesdir..Bu kelime ruhta,düsncede,özlemde,tutkuda insani isitir.
Altan Erkekli Vizyon-Tele'de Hakkari'de Belediye Baskanligi rolündeki o sözü hala hafizamda tazeligini koruyor.
. "İnsan memleketini niye sever? Başka çaresi yoktur da ondan. Ama biz biliriz ki bir yerde mutlu mesut olmanın ilk şartı orayı sevmektir. Burayı seversen, burası dünya'nın en güzel yeridir. Ama dünya'nın en güzel yerini sevmezsen, orası dünya'nın en güzel yeri değildir." Iste benimkiside Zogpa'la olan bagim,inancim sevdam budur,anlamiyormusunuz?
...................................
ZOGPA'NIN COGRAFIK SINIRLARI ESKI ISIMLERI VE ZAZACA
-Lewe kol Züver...... Köyün siniri Züverden basliyor.
-Merge cafrun............Sinir Züver
-Tirbe qey Eys............Nawer Tunst, het cafrun ser
-Care Qil bej............naver tunst
-Lewe rez.........Mezel tunsticun ser
-Guele Moren..........ver tunst het pul ser.
-More Pul.....Ser dewe pul
-Leme Hew..........het pul ser
-Kuceke Mehmudo.............het pul ser. Pul köylülerini burada öldürdü
-Lewe rasti... Zogpa ile begler arasi.
-Geme Kurdino - Eskiden cok agac varmis simdi yok Pul -zogpa arasi
-Begler
-Gema Pil, begler ra cuar ,dues ser binate pakuni Zogpa
-Gema qic/Serbun- .... sinir zogpa pakuni
-Serbun pil
-Ware Merg
-Lewe Querciyer ....binate pakuni Zogpa
-Mazmerg...binate Zogpa pakuni
-Bin Cir- Ware mergin alti,dibi
-Zavil hesun......bin cire yakin
-Lewe Quec ... sinir Miyalun
-La miunin.......Miyalan arasi
-Cajmi/Lewe text....Metan Zogpa arasi
-Yeno Xic....Gedmem zogpa arasi
-Xelegene....Gedmem arasi
-Weka Pil...sinir Hatek
-Que züver.....Hatek arasi
-Sehbi.......burada ziyaret var Xeylan arasi
-Qese Hesun.......zogpa tarafi yani nawer
-Qese Isun............Xeylan tarafi Wever
-Ware Merg......Metan arasi
-Merga Pil/birk Merga cuarin...Ware mergden biraz daha yukari
-Vasini.................................sorulacak
-Sinzyer.....Ver beglerun cer guel yerin adi
-Siya bel.......agaclik yerin adi kasmunlarindir. beglerin yaninda
-Mer Ware......Cey mehmuduno piyor dar
-Zime...........Köyün alti ,Mudikin evinin alti
-Sed ware..................Ware mergin yolu
-Muryeri......duese spi,warenin yolu üstü
-Yene que/Calig.rahar ware ser, Calig deza haci ali'nindir
-Yego gor...Mehmudonlarin ware yolu üstü
-Geyd ...derenin ici degirmenin oldugu yer.
-Sualsin/salsin........Wever geydo
-Yene Xel.........Ver qese isun, heti nawer
qese
-
-
ZOGPADAN BUGÜNE KADAR KAYBOLAN KISILER
Zogpa'dan bugüne kadar kaybolan üc kisi olmustur. Bunlardan biri amcam Hüseyin Kaya'dir. Bugüne kadar kendisinden haber alinmamistir. anlatimlara göre yetim kalan amcam birazda saf oldugu icin köyü terk etikten sonra bir daha haber alinamadi. Ikinci Yusuf Iskun olmustur. Bu kisi uzun süre kaybolduktan sonra ,Adana'da izi bulunuyor. Ciftlik sahibi olan bu kisi kardesinin ve esinin baskisiyla kaybolup gidiyor. Kendisinden cocuk olmadi.
Bir baska kayipta son dönemlerde Mehmud Elun'nun ogludur. Yaklasik 25 yil oldu hala haber yoktur.
ZOGPADA BUGÜNE KADAR VURULAN LAR HAKKINDA BILGI
ZOGPADA BUGÜNE KADAR INTIHAR EDEN
Beydoğan (Zwexpa), Elazığ ilinin Palu ilçesine bağlı bir köydür.
Beydogan, Kürtce ismi Zwexpa 1994 senesine kadar 90 a yakin haneye sahip cok güzel bir köydü. 1994 senesinde devlet tarafindan bosaltildi. Simdilik köye geri dönüs projesi kapsaminda bir kac aile yeniden yerlesmistir. Evleri ve hayalleri yikilan cogu köylüler degisik sehirlere (Elazig,Bingöl,Diyarbakir,Malatya,Mersin) yerleserek agir ekonomik sartlarda yasamaktadirlar. Zwexpa köyünden Avrupaya da göc eden insanlar da vardir. Zwexpa tarihi tam bilinmemektedir. Anlatimlara bakilirsa köye ilkin 4 Kardes gelip yerlesmistir. Bunlar Ahmet,Mahmut,Kasim ve Cindi isimli kardeslerdir. Zamanla köye baska ailelerde yerlesmistir. Köy halen dört büyük ailenin ismiyle anilmaktadir. Bunlar Ehmedon,Mehmudon,Kasimon ve Cindon lardir.Sonradan yerlesen aileler Hesenon ve Heson lardir. Hesonlar komsu köy Xeylon dan geldikleri belirtilmektedir. Köyün ilk okulu 1967 senesinde yapildi. Köyün ilk Ögretmeni Abdullah Celik tir, ilk Yüksek Mühendisi ise Vahdettin Kilic dir. Simdi yüksek okul mezunu bircok zwexpali genc bulunmaktadir. Köyde ayrica okula gimemis Astronomlari da vardir. Haci Emin Kaya bunlardan biridir. Köyün gecim kaynagi Hayvancilik ve Tarim dir. Köy bosatildiktan sonra bunlar da sifirlanmistir.
beydogn koyu yasili insanlari tecibe sayibi küyün butun küralari bilirleri gecmisdeni geleni yazili bise yoki ama yasi insanilarin tercibesile coki seleri bolürizi o koyudeni tarihi bir koyu dagi koyu eski insanlari yok oldi kimseyi bolamasin o küydeni koyu yakitilar kimse kalmadi koyde zoraki güci oldi o koyuden bakalimi sonimizi ne olacaki alahi sonimizi herli biseleri gelsini acilari bitsin huzuru barisi gelsin dilerizi}-
*********************++
Palu Köyleri
PALU'NUN KÖYLERİ
Yeni adı Eski Adı Mezrası
1. Akbulut Ziver Gümüşlü
2. Akyürek Mahman Umurca (Vasenk)- Yazmacık(Çırap)
3. Altınölçek Şeyhmiran -
4. Andılar Sağuna İncesu (Boğsi)
5. Arındık Lekiç Hüssam - Şeypiran
6. Atikköy - -
7. Baltaşı (Belediyelik) Nacaran -
8. Beydoğan Zoğapa -
9. Beyhan (Belediyelik) Hun Çatalca
10. Bozçanak Buban Hanönü - Hama
11. Bölükelma Tüyköy -
12. Burgudere Hunekrek -
13. Büyükçaltı Büyük Haylan -
14. Damlapınar Abasan Gömelan
15. Gemtepe Gaydimen -
16. Gökdere (Nahiye) Erdürük Sivrikaya - Akdemir
17. Güllüce Saraçor -
18. Gömeçbağlar Tilk -
19. Gümüşkaynak Kürdikan -
20. Hasbek - -
21. Karacabağ Caro Hamzabey - Taştek
22. Karasalkım Alkatyan Pınarbaşı – Üçevler
23. Karataş Kadıyan Aksaray (Hıdıran) – Eşmekaya (Sofyan)
24. Kasil - -
25. Kayaönü Hamil Yaylacık (Hamelhış)
26. Keklikdere Tırha Balkaya
27. Kırkbulak Büyükparsiyan Ünveren (Küçükparsiyan) – Payamlı (Rezan)- Dutağacı (Kıldik)
28. Köklüce Kiliban Dolüküçük - Bük
29. Küçükçaltı Büyükhaylan -
30. Örencik Hıraba Keseköprü
31. Örgülü Kivenk -
32. Seydili - -
33. Tarhana - Dere
34. Umutkaya Hacıkil -
35. Üçdeğirmenler Harpünk Köroğlu – Tekevler - Maço
36. Yarımtepe Argat Tulumlu
37. Yeşilbayır Venk
Yeni adı Eski Adı Mezrası
1. Akbulut Ziver Gümüşlü
2. Akyürek Mahman Umurca (Vasenk)- Yazmacık(Çırap)
3. Altınölçek Şeyhmiran -
4. Andılar Sağuna İncesu (Boğsi)
5. Arındık Lekiç Hüssam - Şeypiran
6. Atikköy - -
7. Baltaşı (Belediyelik) Nacaran -
8. Beydoğan Zoğapa -
9. Beyhan (Belediyelik) Hun Çatalca
10. Bozçanak Buban Hanönü - Hama
11. Bölükelma Tüyköy -
12. Burgudere Hunekrek -
13. Büyükçaltı Büyük Haylan -
14. Damlapınar Abasan Gömelan
15. Gemtepe Gaydimen -
16. Gökdere (Nahiye) Erdürük Sivrikaya - Akdemir
17. Güllüce Saraçor -
18. Gömeçbağlar Tilk -
19. Gümüşkaynak Kürdikan -
20. Hasbek - -
21. Karacabağ Caro Hamzabey - Taştek
22. Karasalkım Alkatyan Pınarbaşı – Üçevler
23. Karataş Kadıyan Aksaray (Hıdıran) – Eşmekaya (Sofyan)
24. Kasil - -
25. Kayaönü Hamil Yaylacık (Hamelhış)
26. Keklikdere Tırha Balkaya
27. Kırkbulak Büyükparsiyan Ünveren (Küçükparsiyan) – Payamlı (Rezan)- Dutağacı (Kıldik)
28. Köklüce Kiliban Dolüküçük - Bük
29. Küçükçaltı Büyükhaylan -
30. Örencik Hıraba Keseköprü
31. Örgülü Kivenk -
32. Seydili - -
33. Tarhana - Dere
34. Umutkaya Hacıkil -
35. Üçdeğirmenler Harpünk Köroğlu – Tekevler - Maço
36. Yarımtepe Argat Tulumlu
37. Yeşilbayır Venk
"ilaclarida ben memur olmamdan dolayi kendi adima aldim" Haramdir, Kul-MilletHakkidir! Beladiyenin vb isledikleri günahlara ortaklikda var tabi. Dini-Ahireti ne saniyor bu insanlar? Kültürel bir benliklikmi?
YanıtlaSil